Doğa fotoğrafçılığında hep yeryüzünde dolaştık; biraz da sualtına inelim. Orada, çoğumuzun bilmediği hatta görmediği, yepyeni bir dünya var…
Sualtı fotoğrafçılığı, doğa fotoğrafçılığının öbür alanlarına göre, daha çok eğitim ve beceri gerektiren bir alandır. Dalış ve fotoğrafçılığı bir araya getiren bu alan, kara fotoğrafçılığına göre çok daha zor, pahalı, fazla zaman, deneyim ve çaba gerektiren bir iştir.
Örneğin karada eline fotoğraf makinesini alan bir kişi, objektifini istediği bir yere doğrultarak deklanşöre basıp, bir görüntü elde edebilir; oysa sualtı fotoğrafçısının deklanşöre basabilmesi için, dalış yapabilme ve fotoğraf donanımını sualtına indirebilme becerilerini edinebileceği bir süreci yaşaması gerekir.
Tüm bu zorluklarına karşın, sualtı fotoğrafçılığının kara fotoğrafçılığına göre avantajlı yönleri de vardır. Çok az kişinin bildiği / tanıdığı sualtı dünyasının görüntüleri ilgi çeker. Çünkü çoğu kişi sualtında bu kadar çeşitli ve renkli canlıların olduğunu bilmez. Bu yüzden zevkli ve farklı bir uğraş olan sualtı fotoğrafçılığı, hem bir hobi hem de spor ve eğlencedir.
Sualtı Fotoğrafçılığına Nasıl Başlanır?
Sualtı fotoğrafçılığına yeni başlayacakların, sualtı dünyasının gizemli yapısına kavuşabilmeleri için temel dalış ve fotoğraf eğitimi almaları gerekir. Bunun için öncelikle dalış yapabilecek yaşta ve dalış yapabilecek sağlıkta olunmalıdır.
Bundan sonra en az bir yıldız dalış eğitimi ile birlikte dengeleme eğitimi de almak gerekir. Sualtında yeterli düzeyde dengeleme ve yüzerlik becerisi olmadan fotoğraf çekmeye çalışanlar hem zorluklar yaşar, hem başarısız olur, hem de doğaya zarar verebilirler.
Başlangıç için yeterli olan bu eğitimler, sualtı fotoğrafçılığında ilerleyebilmek için yeterli değildir. Hele dalış imkânı olmayan bir yerde yaşıyorsanız, büyük ihtimalle yılda en çok beş-altı kere ancak dalış yapabilirsiniz. Oysa dalış sayısı artırılarak deneyim kazanılmalıdır. Her dalış ve çekilen her fotoğraf yeni kazanımlara gebedir. Bilgi edinmenin, deneyim kazanmanın, beceri geliştirmenin sonu yoktur.
Sığ sularda şnorkel kullanılarak yapılan serbest dalışla sualtı fotoğrafları çekilebilir. Ancak şnorkelle yapılan dalışlarda su altında kalabilme süresi sınırlıdır. Dolayısıyla fotoğraf çekebilmek için de yaklaşık bir dakika kadar sınırlı bir süre vardır.
Şnorkelle serbest dalışın tüple dalışa göre, hava kabarcıklarının oluşmaması ve balık vb. canlılara daha çok yaklaşma gibi bazı avantajları olsa da; farklı yerler keşfetmede, farklı konular bulmada, kompozisyon düzenleyecek kadar zamana sahip olmada, çok sayıda çekim yapabilmede tüple dalışın sunduğu sınırsız imkânlar vardır. Bu nedenle sualtı fotoğrafçılığı, aslında, tüplü dalışla yapılması gereken bir etkinliktir.
İyi Bir Sualtı Fotoğrafçısı Nasıl Olunur?
İyi bir sualtı fotoğrafçısı olmanın yolu, dalış becerilerinin de iyi seviyede olmasını gerektirir. İyi bir dalıcı, mükemmel yüzerliği ve dengeyi sağlamış olmalıdır.
Zorluklarını göze alıp, eğitimlerini başaran ve pahalı malzemelerini de temin edebilenler, ilginç ve güzel fotoğraflarla çok bilinmeyen mavi bir dünyanın sırlarını günışığına çıkarırlar. Sualtı fotoğrafı çekebilmenin dört temel unsuru vardır:
- Suyu sevme ve içine girmekten korkmama,
- Dalış konusunda eğitim alma ve deneyimli olma,
- Fotoğraf çekme ve makro fotoğrafçılık becerilerini kazanmış olma,
- Sualtı fotoğrafına uygun donanıma sahip olma.
Sualtı fotoğrafçısı için dalış emniyeti fotoğraftan önce gelir. Çünkü sualtı fotoğrafçısı önce dalgıç, sonra fotoğrafçı olmalıdır. Bu nedenle dalış becerisini geliştirebilmek için dalış sayısını artırması da gerekir.
Sualtı Fotoğrafçılığı İçin Önemli İpuçları
Sualtı fotoğrafçılığının birkaç temel işlevi de vardır; bunları önceden bilmek yararlıdır. Öncelikle dalış yapılacak yer hakkında araştırma yapmak gerekir. Hangi şartlarda çekim yapacağınızı ve ne tür canlılarla karşılaşacağınızı bilmelisiniz. Bir de sualtında yapacağınız her şeyi, dalıştan önce, karada birkaç kez uygulayın.
Makine, flaş vb. araçlarınızı iyice inceleyin, suya sokarak test edin, çalışıp çalışmadığını kontrol edin. Ekipmanınızın kullanım kılavuzunu gözden geçirin; ayarlarını yapın ve ekipmanınıza aşına olun. Otomatik hale gelene kadar, suya girmeden önce ve sudan çıktıktan sonra makine ve öbür araçlarınıza nasıl bakılacağını öğrenin.
Denizlerdeki dalışlarda tuzlu bir ortamda bulunuyorsunuz. Bu yüzden sudan çıktıktan sonra makine vb. araçlarınızı önce tatlı suya batırın; biraz bekledin ve sonra temizleyin. Ayrıca su içinde rahat olun, heyecanlı ve telaşlı olmayın, anın tadını çıkarın. Yavaş hareket edin.
Dalış güvenliği her şeyden önemlidir; ters akıntılar, gelgit akıntıları, dökülen dalgalar gibi denizde ters gidecek çok şey vardır. Sualtındaki varlıklara elle dokunmayın, taciz edildiklerinde tehlikeli olabilirler. Yanınızdaki partnerinizle her aşamada iletişim kurun. Çünkü bu iş, biraz da usta çırak ilişkisidir.
Başarılı bir sualtı fotoğrafçısı olabilmek için ise, yukarıda belirtilen unsurların dışında deniz ve göllerde yaşayan canlılar hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Dalınacak / fotoğraf çekilecek yerin coğrafi şartları, sualtı bitki ve hayvan varlığının neler olduğu bilinmelidir.
Sualtı canlılarının türleri, yapıları ve davranışları bilindiğinde, daha kolay ve daha iyi / kaliteli fotoğraflar çekme imkânı çoğalır. Dalış ve fotoğrafçılık hakkındaki bilgilerinizi nasıl kullanacağınızı da bilmeniz gerekir.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, sualtında fotoğraf çekmek zordur. Ama dalış yaptığınız bölgeyi tanıdıkça daha iyi kareler yakalayabilir, sualtı fotoğrafçılığında ödüllendirilebilirsiniz. Şunu iyi belleyin, sualtındaki canlılar fotoğrafçıya poz vermez, hatta sizi hissedince kaçarlar. Bunun için onlara yaklaşırken sabırlı ve yaşadıkları ortama saygılı olmanız sizi başarıya götürecektir.
İlk anlarda, henüz dalamıyorsanız, su içine batıracak bir makineniz varsa, nehirlerde de sualtı çekimleri yapabilirsiniz. Suyun içine girerek makineyi suya batırarak sualtı ve su altı ile su yüzeyinden bir doğa parçasının farklı ve güzel manzaralarını çekebilirsiniz.
Sualtı Fotoğrafçılığı İçin Gerekli Malzemeler
Temel olarak gerekli dalış malzemeleri; dalış elbiseleri, denge yeleği (BC) ve içinde sıkıştırılmış atmosferdeki soluduğumuz hava bulunan dalış tüpüdür. Fotoğraf malzemeleri ise, sualtı çekimler için üretilmiş kompakt makineler veya DSLR ve aynasız makineler ile sualtı muhafazası (housing), flaş, flaş bağlantı kolları veya aydınlatıcılar vb. malzemeler sualtı fotoğrafçılığının ana elemanlarıdır.
Bu her iki malzemeyi taşıma ve kullanma bilgileri ile becerilerine sahip olunmalıdır. Sualtı fotoğrafçılığı -özellikle ilk aşamada- tek başınıza yapabileceğiniz bir etkinlik değildir; mutlaka en az bir usta sualtı fotoğrafçısı ile birlikte sualtına inilmelidir.
Sualtı fotoğrafçılığı geniş açı ve makro çekim olarak iki bölüme ayrılır. Bu, geniş açı manzaralar yanında makro fotoğrafçılığı da bilmek gerekir demektir. Dış mekân doğa çekimlerinde olduğu kadar, sualtında da kullanılan bir objektif çeşidi olan makro objektif, yakın çekimler ve balık portreleri için uygundur. Fakat 10-15 cm’den çok yaklaşamadığınız cisimler için dar açılı makro objektifler ile yakın kadraj yapabilirsiniz.
Sualtı fotoğrafçılığında en güzel fotoğrafları çekebileceğiniz objektiflerden biri de 16 mm balıkgözü objektiftir. 20 mm’lik geniş açı bir objektif ise, daha çok balık sürüleri, köpek balıkları gibi büyük balıkların fotoğraflanması için daha uygundur.
Geniş açı zoom objektifler ise yakınlaşması zor olan cisimler için çok daha idealdir. Sualtı fotoğrafçılığı için verilecek başka bir püf noktası ise daha net fotoğraflar elde etmeye çalışmaktır.
Fotoğraf çekerken makinenizi küçük bir açıyla yüzeye doğru tutarsanız çok daha net ve arka fon olarak daha az karmaşık bir fotoğraf elde edersiniz. Fotoğraflarınızı yukarıdan aşağıya değil; konu ile aynı seviyeden veya aşağıdan yukarıya doğru çekin.
Sualtında yoğunluk havadan daha çoktur. Bu yüzden objektifler buna göre seçilmelidir. Örneğin objektif olarak, 24-70mm f/2.8 gibi çok yönlü bir objektifle veya bir kit objektifle başlayabilirsiniz. Sualtında çekim yaparken objektifinizin yetersiz olduğunu gördüğünüzde bunu zihninize not edin, bir sonraki dalışta buna göre bir objektif kullanırsınız.
Sualtına, suyun yoğunluğu ışığı kırar ve görüşü azaltır. Sualtında çekim yaparken konuya mümkün olduğunca yaklaşmak gerekir. Yani konuyla aranızdaki suyun miktarını azaltmak gerekir. Sualtı malzemelerini satın almadan önce, hangi araçları almanız gerektiğini iyice araştırın; usta fotoğrafçılarla ve satıcılarla konuşarak ne alacağınıza karar verin.
Sualtında, suyun yoğunluğu ışık enerjisinin emilmesine yol açar. Bu da sualtındaki varlıklarının renklerinin kaybolmasına sebep olur. Derinlik arttıkça, giderek -sırasıyla- kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi renkler kaybolur. Bundan sonra çekilecek fotoğraflara koyu mavi bir renk hâkim olur. Bu nedenle sualtındaki varlıkların renklerini ortaya çıkarabilmek için ışık kaynağı kullanılmalıdır. Sualtı fotoğrafçılığında ışıkla ilgili en önemli araç “sualtı flaşları”dır. Sualtı fotoğraflarını flaşla çekmek bir zorunluluktur.
Bu yüzden flaşı kullanma becerisini öğrenmek de çok önemlidir. Burada şu kadarını söyleyelim; flaşlar makinenin yukarısında ve iki yanına yerleştirilmiştir. Işık, fotoğrafı çekilecek varlıkların biraz üzerinden açılı olarak gelir. Flaş ışığı, suda bulunan partiküllerin oluşturduğu geri yansımaların fotoğraf kalitesini olumsuz etkilemesin diye, böyle yapılmışlardır. Bu nedenle sualtında flaş açılarını çok iyi ayarlamak gerekir. Bu, fotoğrafçının ustalığı ve deneyimiyle ilgilidir.
Sualtı fotoğraflarında makine diyafram öncelikli veya manuel çekim modunda olmalı. Düşük enstantane hızıyla yapılan çekimlerde, makine titremesi veya fotoğrafını çektiğiniz varlığın hareket etmesi gibi nedenlerle net olmayan fotoğraflarla karşılaşabilirsiniz. Bu yüzden 1/125 saniye ve üzerindeki enstantane değerleri daha iyi sonuçlar verebilir. Diyaframa gelince, ilk başlayanlar için f/7.1 gibi orta bir diyafram değeri uygun olabilir.
Bunun yanında balık sürülerini uzaktan çekebilmek için f/9 veya f/11 gibi bir diyafram değeri iyi bir alan derinliği sağlar. Yakından yapacağınız makro çekimlerde, sığ bir alan derinliği ve flu bir arka plan için f/4 veya f/5.6 diyafram değeri uygun olabilir.
Ama bütün bunlar fotoğrafçının çekim yaptığı yerin ışık durumuna göre değişebilir; deneme yanılma ile en uygun değerler bulunabilir. ISO otomatik kullanılmaz; genellikle en düşük seviyede (100 veya 200 olarak) kullanılır.
Sualtı Fotoğrafçılığına Yeni Başlayanlara Tavsiyeler
Sığ sularda ışığın elverişli olduğu saatler, genellikle sabah saat 11 ile öğleden sonra 3 civarıdır. Gün doğumu ve gün batımında da güzel doğal ve yumuşak ışık imkânları bulunabilir. Işık ve renk kaybını en aza indirmek için mümkün olduğunca konuya yaklaşın; mesafeniz bir metrenin altında olsun.
Türkiye denizlerinde her iki kategoride de fotoğraf çekmek mümkündür. Ama sualtı fotoğrafçılığı için ülkemiz denizleri çok zengin imkânlara sahip değildir. Bu olumsuz duruma rağmen, denizlerimizde makro ve yakın çekim için tüm kıyılarımızda dalmak mümkündür.
Ülkemizde en iyi sualtı fotoğrafları Alanya’dan Ayvalık’a kadar olan kıyı şeridinde çekilebilir. Sualtı mağaralarını fotoğraflamak için de Alanya, Fethiye, Sarıgerme, Adrasan’da dalınabilir. Denizlerimizde ıskarmoz ve akya balık sürülerine rastlamak mümkündür. Ayrıca kıyılarımızda karagöz, melanur vb. balıkların fotoğrafları çekilebilir.
Yakın çekimler için iskorpit, müren, kaya balıkları, ahtapot ve mürekkep balıklarını sayabiliriz. Bunların yanında kırmızı denizyıldızı, deniztavşanları da farklı kompozisyonlar için önemli deniz canlılarıdır. Üst düzey fotoğraf çekmek isteyenlerin dünya denizlerine açılması gerekir. Dünya denizlerinin ilginç fotoğraf çekilecek bölgeleri ise sualtı fotoğrafçılığı için geniş imkânlar sunar.
Sualtı fotoğrafçılığında uygulama yapmak becerilerinizi geliştirmenin en önemli yoludur. Israrla becerilerinizi geliştirmek için çaba harcamaya, sıkı çalışmaya devam edin. Sualtı fotoğrafçılığında gelişmek için ayda en az iki kere dalmalısınız.
Sualtına dalmayı ve sualtında fotoğraf çekmeyi geliştirince, sualtı fotoğrafçılığının ileri düzey kuralları ile tekniklerini de öğrenip, içselleştirirsiniz. Dalışlar çoğaldıkça ve çeşitlendikçe fotoğrafçılıkta da ustalaşacaksınız. Ne kadar çok emek harcarsanız o kadar çok öğrenir ve daha iyi olursunuz. Yeter ki sualtına inmeyi, fotoğraflarını çekmeyi ve bu alanda çalışmayı sevin!
Yazı: Hasan Atabaş ([email protected])
Fotoğraflar: Serap Selçuk Atabaş
Yorum Yap