Fotoğrafçının tüm deneyimlerini ve birikimini ifade edebildiği ve kendi tümüyle özgür hissetmesi gereken bir alan olan sokak fotoğrafçılığı belli bir kalıba asla sokulamaz. Çünkü sokak fotoğrafları birçok fotoğrafçılık türünü içine alan çalışmalardır. Sokaklarda portre fotoğrafı da vardır. Belgesel fotoğraf da vardır. Sokakta an fotoğrafı yakalamak da mümkündür…
Sokak fotoğrafçılığı fotoğraf sanatı ile ilgilenen herkesin en sevdiği türler arasındadır. Her zaman da güncelliğini koruyan bir fotoğrafçılık dalıdır. Çünkü zamanlar, mekanlar ve yüzler değişse de hayatın akışını dondurmak fotoğrafçıya her zaman heyecan verir.
Sokak fotoğrafçılığını bu kadar etkili kılan şey de tam budur aslında. Hayatın tam içindesindir. Sokaklarda dolaşırken sana poz vermeyen doğal akışındaki insanlarla kompozisyon kurarsın ve anı dondurursun.
Bu özelliği ile sokak fotoğrafları en önemli belgelerdir. Çekildiği dönem hakkında bilgiler verir. Bugün yüzyıl önce çekilmiş sokak fotoğraflarına bakarak dönemin yaşantısı, giyim kuşamı ve ekonomisi hakkında bilgi ediniyoruz. Bu nedenle çektiğimiz sokak fotoğraflarını bu nazarla da bakarak kurgulamalıyız. Belgeleyici özelliği ile bugün çektiğimiz fotoğraflar yıllar sonrasına bırakılacak birer görsel mirastır.
Sokak Fotoğrafçılığının Anlamı
Hemen söylemek gerekir ki; sokak fotoğrafçılığı belli bir kalıba asla sokulamaz. Çünkü sokak fotoğrafları birçok fotoğrafçılık türünü içine alan çalışmalardır. Sokaklarda portre fotoğrafı da vardır. Belgesel fotoğraf da vardır. Sokakta An fotoğrafı yakalamak da mümkündür. Bu sebeple fotoğrafçının tüm deneyimlerini ve birikimini ifade edebildiği ve kendi tümüyle özgür hissetmesi gereken bir alan sokak fotoğrafçılığı.
Bu yazımızda genel deneyimlerimizden yola çıkarak sokak fotoğrafçılığında ustalaşmak isteyenlere basit ama uygulandığında etkiyi arttıran bazı ipuçlarından bahsedeceğiz. Yine sokak fotoğrafçısının sahip olması gereken kamera, lens ve yardımcı ekipmanlar hakkında tavsiyeler vereceğiz.
Sokak Fotoğrafçısının Bakış Açısı
Sokak fotoğrafçısı her şeyden önce çok iyi bir gözlemci olmalıdır. Gözlem yeteneği fotoğrafçıya az sonra iyi fotoğrafın geleceğini anlatır. Bu sayede sokak fotoğrafçısı karşısındaki gerçek hayatı kendi bakış açısı ile fotoğraflayarak izleyiciye yeniden sunar. Zaten fotoğrafın sanatsal yönü de tamamen bu yeniden sunum aşamasıdır. Yani sokak fotoğrafı sadece deklanşöre basma anından ibaret değildir. Kameranın arkasındaki fotoğrafçının bakış açısı başka bir ifade ile de göz imzasını taşır.
İşte bu imzayı atabilmek için sokak fotoğrafçılığının başında usta fotoğrafçıların kullandığı ekipmanları ya da pozlama ayarlarını takip etmek yetmez. Aslen kurdukları kompozisyonları anlamaya çalışmak gerekir. Bu kompozisyonları okurken fotoğrafçının durduğu konumu ve bu konumda ışığın geldiği yönü belirlemeye çalışmak en doğru yöntemdir.
Bunu çözmeye başladığınızda bir dahaki sokak çekimlerinizde alt açılardan ya da üst açılardan çalıştığınızı ve bakış açınızın farklılaştığını siz de göreceksiniz. Bu bakış açılarının değişmesi her şeyden önce fotoğraflarınıza perspektif öğesini dahil edecektir. Uzayan çizgiler ve derinleşen perspektifler oluşturduğunuzda ise izleyici karenizin içine girerek ondan etkilenmeye başlayacaktır.
Sokak Fotoğrafçılığında Fotoğraf Makinesi Seçimi
Her fotoğrafçılık türünde olduğu gibi sokak fotoğrafçılığında da doğru ekipman seçimi başarı için önemlidir. Bu ekipmanların başında da fotoğraf makinesi gelir. Sokak fotoğrafçılığında sahip olunan her kamera elbette kullanılabilir. Ancak işin başında hem yorulmamak hem de teknik olarak daha iyi kareler yakalamak için doğru fotoğraf makinesi tavsiyesine ihtiyaç vardır.
Bu noktada en önemli kriter aslında kameranızın kolay taşınabilir ölçüde olmasıdır. Kameranız ne kadar küçük olursa insanlar arasında göze batmadan rahatça çalışabilirsiniz. Büyük bir kamera ve lens ile sokaklarda dolaşırken insanların fazla dikkatini çekeceğinizden samimi ifadeleri yakalamanız zorlaşacaktır. Hatta günümüzde sokak fotoğrafçılarının bir kısmının cep telefonu ile fotoğraf çektiğini görüyoruz.
Sokak fotoğrafçılığı için küçük ve hafif aynasız bir kamera kullanmanın bir diğer önemli avantajı da gün boyu sokaklarda dolaşırken sizi yormaması olacaktır. Bu sayede çekim süreniz uzar ve daha fazla sokak hikayesi peşinde koşabilirsiniz.
Zaten başarılı sokak fotoğrafçılarına dikkat ederseniz nereye giderlerse fotoğraf makinelerinin yanlarında olduğunu görürsünüz. Çünkü sokaklar ve hayat fotoğrafçı için her an değişik sürprizler sunar. Başarının anahtarı da bu anları kaçırmamaktadır.
Yeni nesil hibrit ve giriş seviye aynasız kameralar dinamik aralık, ISO başarısı ve doğru pozlama sağlayan modları ile sokak fotoğrafçılığı için en iyi seçimdir. Ekonomik olarak da daha uygun olan bu kameraları tercih ederek tüm bütçenizi gövdeye ayırmamış olursunuz. Diğer önemli ekipman olan lense de yatırım yapabilme fırsatınız olur.
Sokak Fotoğrafçılığı için En İyi Lensler
Sokak fotoğrafçılığı için lens seçerken düşünmeniz gereken iki başlığınız var. Biri lensin görüş açısı diğeri de diyafram açıklığı.
Lensin görüş açısı söz konusu olduğunda iki temel yaklaşım var. Ya sabit ve normal açılı bir lens tercih edilir. Ya da birden fazla görüş açısına sahip olan zum yani tak gez lensler seçilir. Eğer gördüğünüz açıyı aynen fotoğrafa aktarma peşindeyseniz. O zaman crop makineler için 35mm, full frame gövdeler için de 50 mm sabit normal açı kullanmanız gerekir.
Bunun dışında sokakları daha fazla görebilmek için geniş açı örneğin 15-35mm gibi bir geniş açı tak-gez lens her durumda avantajlıdır. Çünkü hem bükülme olmayan bir geniş açıya ve normal açıya sahip olursunuz.
Tabi önemli konulardan biri de lensinizin diyafram açıklığıdır. Bildiğiniz gibi açık diyaframlı bir lense sahipseniz çok güzel alan derinlikleri görürsünüz. Böylece asıl konularınız ön plana çıkar. Ama sadece bu değildir. Açık diyaframlı lensler diğer lenslere göre oldukça keskindir. Yani netliği daha iyidir. Bunun için sokak fotoğrafçılığında kullanılacak en iyi lensler açık diyaframa sahip 30 mm ya 35mm prime lenslerdir denilebilir.
Lenslerden söz etmişken önüne takacağınız polarize filtreleri de eklemek gerekir. Çünkü CPL filtreler renk doygunluğunu arttırarak kompozisyonunuzun etkisini arttırır. Bununla beraber çekim yaptığınız mekanlarda cam gibi parlayan yüzeylerdeki yansımaları azaltarak pozlama dengenizi sağlar. Bu nedenle çantanızda CPL filtre mutlaka bulundurun.
Gözlem ve Sabır ile Gelecek Başarı
Gözlem yeteneği ve sabır sokak fotoğrafçısının sahip olması gereken iki önemli özelliktir. Fotoğrafçı her şeyden önce çok iyi bir gözlemci olmalıdır. Gözlem yeteneğine sahip olan fotoğrafçılar biraz sonra iyi bir karenin önüne geleceğini tahmin etmeye başlar ve hazırlığını yapıp hemen o fotoğrafı yakalayabilir.
Gözlem yeteneğini geliştirmenin yöntemi de çevreyi durup izlemek ve sokaklarda merakla dolaşmaktır. Bunun için öncelikle kameranız yanınızda yokmuş gibi çevreyi gözlemlemeye başlayın. İlk zamanlar fotoğraf kaçırmanız gerekebilir. Unutmayın. Kaçırdığınız her kare aslında ileride yakalayacağınız daha etkili sokak fotoğraflarının habercisidir.
Sabırlı olmak da bu işte başarılı olmanın anahtarlarındandır. Hemen fotoğraf çekme telaşına düşmeyin. Sabırla daha iyi çerçeveler arayın. Daha iyi ışığı bekleyin. Gün içinde ışığın konumunun yer değiştirmesi özellikle altın saatler dediğimiz öğleden sonra saatlerinde gölgelerin uzaması daha derinlikli sokak fotoğrafları çekmenize hizmet edecektir.
İşte tüm bunlar için öncelikle gözlem yeteneğinizi geliştirin. Bir kere gittiğiniz sokağa ertesi gün başka saatlerde yine gidin. Sabırlı olun. Çünkü bu iki özelliğe sahip olduğunuzda sokak fotoğraflarınızın farklılaştığını göreceksiniz.
Yazı ve fotoğraflar: Erdem Kılavuz