Apple’ın trilyon dolarlık bir şirkete dönüşümünde kilit rol üstlenen; her biri birer ‘altın madeni’ olan iPhone, iPad, Apple Watch, Mac ve iPod’un tasarımlarının arkasındaki isim Jony Ive, görevinden istifa etti. Teknoloji dünyasında geçtiğimiz aya damgasını vuran gelişme her ne kadar kamuoyunda şaşkınlık uyandırsa da çoğu uzmana göre bekleniyordu.
Sir ünvanına sahip olan Jonathan (Jony olarak tanınır) Ive, yirmi yıldan uzun bir süredir Apple’ın donanım ve yazılımı hakkında becerikli bir görünüm ve his yaratıp, kararlı ve sıkı çalışan bir tasarım ekibi oluşturmuştu. Ancak son üç yılda grubun en az altı üyesi ayrıldı.
Bu ayrılıklar yeni bir dönemin habercisiydi. Son zamanlarda şirket, yeni kategori ürünlerden ziyade mevcut ürünlerini yinelemeye odaklandı. Şimdi ise şirketin başka bir başarıya ihtiyacı var, fakat bu sadece Ive ve ekibinin tasarım dehasına değil, aynı zamanda temel teknolojik yeniliklere de ihtiyaç duyacak.
Ive, 1990’ların sonunda iflasın eşiğinden Apple’ı trilyon dolarlık bir şirket durumuna getiren iPhone, iPad, Apple Watch, Mac ve iPod’un tasarımlarının arkasındaki beyindi. Kurucu ortak Steve Jobs, 2011’de hayatını kaybettiğinde, Ive şirketteki en önemli kişi oldu ve Apple’ın hangi ürünleri piyasaya süreceğini, nasıl işleyeceğini ve nasıl görüneceklerini kararlaştırdı.
Tutkuları sörf tahtası geliştirmekten hafta sonları DJ’lik yapmaya kadar değişen kabaca on iki kişilik bir ekipten sorumluydu. Bu kişilerin eşleri de çoğu tasarımcı olarak çalıştılar. Ancak 2015 yılında Apple Watch’un piyasaya sürülmesinden sonra Ive, sorumluluklarını dağıtmaya başladı. Apple’ın tasarım ekibinin günlük denetimi, merkeze haftada iki kere gelmeye başlamasına kadar azaltıldı.
Ive, o günlerde New Yorker’a “Çok derin bir şekilde yorgun” olduğunu söyledi. Emerson Collective’in kurucusu, Steve Jobs’un karısı ve Ive’nin bir arkadaşı olan Laurene Powell Jobs, New Yorker’a, Ive’ı Apple’da tutarken aynı zamanda, “Biraz daha sürdürülebilir ve sağlam olan farklı bir yapının” söz konusu olabileceğini önerdi.
Yaklaşık üç ay sonra, Ive, donanım ve yazılım tasarım ekiplerinin günlük sorumluluğunu bir çift yöneticiye, Alan Dye ve Richard Howarth’e geçiren bir rol olarak Apple’ın baş tasarım görevlisi olarak seçildi. Yaklaşık iki yıl sonra, 2017’nin sonunda ise Apple, Ive’ın daha önce bırakmış olduğu liderlik sorumluluklarının bir kısmını yeniden üstlendiğini söyledi.
Ive, istifasına kadar sadece haftanın birkaç günü ofise geliyordu ve konuyla aşina olanlara göre birçok toplantı San Francisco’ya kaydırılıyordu. Bu durum Ive’a evinin San Francisco’ya Kaliforniya’dan daha yakın olması sebebiyle kendisine avantaj sağlama amaçlıydı. Bazen ekibiyle çalışanlarının evlerinde, otellerde veya diğer mekanlarda buluşuyordu. Tasarım yöneticisi, çalışmalarının çoğunu yapmak için San Francisco’da bir ofis ve stüdyo bile kurmuştu.
Ive ayrıca büyüdüğü Londra’ya da sıkça seyahat ediyordu. Zaman zaman Apple’ın ürün lansman etkinliklerini bile kaçırıyordu.
Ekibe yakın birisi şunları söylüyor: “Başlangıçta pek bir şey değişmeyecek, çünkü Apple zaten birkaç yıldan beri Ive’den gelen ‘kısmi’ girdilerle çalışıyor.”
Ancak zorluklar ortaya çıkıyor ve Apple’ı bilen bazı insanlar yeni tasarım liderliği konusunda zaten endişeli durumda. Apple, Ive artık resmen ayrıldığı için uzun süredir stüdyo yöneticiliği yapan Evans Hankey’in donanım tasarımı grubunu yöneteceğini söyledi. Hankey harika bir ekip lideri olsa da Apple artık tasarım ekibine aşina olan bir tasarım beynine sahip değil.
Hankey ve Dye, Apple’ın baş işletme görevlisi olan Jeff Williams’a rapor verecek. Williams yetenekli bir yönetici olsa da, konuya aşina olan bazı kişiler, değişimin Apple’ı daha yoğun bir şekilde ‘işletme şirketi’ haline getirdiğini söylüyor. Apple, bu konuda yorum yapmaktan kaçınıyor.
Eski bir Apple yöneticisi, “Tasarım ekibi en yaratıcı insanlardan oluşuyor, ancak şimdi daha önce orada bulunmayan bir operasyon engeli var,” diyor ve ekliyor: “İnsanlar yenilikçi olmaktan korkuyor.”
İlginç bir detay
Ive’ın ayrılış zamanlaması, Sabih Khan’ın operasyonlar başkan yardımcısı rolüne terfisi ile aynı zamana denk geldi.
“Her Apple tasarımcısı belirli ürün hatlarında uzmanlaşırken, hepsi birbirlerinin ürün ve planlarına katkıda bulunur. Bu, bireysel bir tasarımcıyı kaybetmenin hala önemli bir şey olduğu anlamına geliyor. Tasarım stüdyosunun sırları yok, herkes birbirinin ne üzerinde çalıştığını biliyor.” diyor eski bir Apple yöneticisi.
Apple, genç tasarımcıları işe alıyor ve ekibin büyüklüğünü artırıyor. Yine de son ayrılıklar şirkete kesinlikle zarar verecek.
Tasarım ekibine yakın bir kişi, Ive’ın bu konuda bir sözü olduğunu söylüyor: “Apple’dan ayrılmanın iki yolu vardır; bunun en iyi yolu ortadan kaybolup haber olmamaktır. Kötü olan ise haber olmak. Eğer Apple’dan ayrılıp Tac Mahal’i kurarsan, ellerini keseriz.”
Jony Ive, 1990’ların sonunda iflasın eşiğindeki Apple’ı trilyon dolarlık bir şirket durumuna getiren iPhone, iPad, Apple Watch, Mac ve iPod’un tasarımlarının arkasındaki beyindi.