Konuğumuz, QNB Türkiye Sürdürülebilirlik Komitesi Başkanı Yeliz Ataay Arıkök. Kendisiyle bankanın 2050 Net Sıfır hedefi doğrultusunda yürüttüğü stratejileri, yeşil finansman vizyonunu ve dijitalleşmenin sürdürülebilirliğe etkisini konuştuk.
Sadece rakamlardan ibaret olmayan, gerçek dönüşümün izini süren bu söyleşide; Arıkök’ün yaklaşımı, sürdürülebilirliğin artık bir seçenek değil, geleceğin ta kendisi olduğunu güçlü biçimde ortaya koyuyor. Şimdi gelin, bu vizyonun detaylarını doğrudan kendisinden dinleyelim.
Newtech: QNB Türkiye, 2050 Net Sıfır hedefini stratejisinin merkezine koydu. Bu yolculuk sizin için yalnızca bir çevresel taahhüt mü, Türkiye’deki bankacılık sektörü açısından nasıl bir dönüşümü ve sektörün geleceği açısından ne ifade ediyor?
Yeliz Ataay Arıkök: Net Sıfır, bizim için çevresel bir iyi niyet beyanından öte, ekonominin geleceğini yeniden tanımlayan bir değerler sistemi. İklim krizi bugün doğrudan finansal riskler, fiyatlama ve rekabet dinamikleri üretiyor, dolayısıyla finansal performans ile sürdürülebilirlik performansı artık aynı denklemde.
Bankaların emisyonlarının büyük kısmı kendi operasyonlarından değil, finanse ettikleri kredi ve yatırım portföylerinden kaynaklanıyor. Bizim yaklaşımımız da bu eksene odaklanıyor. Hedefimiz sürdürülebilir finansal performansımızla uyumlu bir yol haritası üzerinden hem kendi emisyonlarımızı azaltmak hem de kredi ve yatırım portföyümüzü düşük karbonlu bir geleceğe uyumlu hale getirmek. Nihai amacımız ise 2050 yılına kadar Net Sıfır emisyon hedefine ulaşmak.
Portföyümüzü bu hedefe uyumlu hale getirmek için finanse ettiğimiz emisyonları uluslararası metodolojilerle ölçüyor, sermayemizi verimlilik, yenilenebilir enerji ve düşük karbon teknolojilerine yönlendiriyoruz. 2030’a kadar kömürden tamamen çıkmayı, karbon yoğun sektörlerde emisyon yoğunluğunu azaltmayı taahhüt ediyoruz.
Müşterilerimizin geçiş süreçlerini ürün, hizmet ve danışmanlıkla destekliyor, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji projelerini önceliklendiriyoruz. Ayrıca sürdürülebilir tahvil ihraçlarıyla finansman kaynaklarımızı artırıyor, yeşil varlıkların payını yükseltirken karbon yoğun varlıklardan kademeli olarak uzaklaşıyoruz. Azaltımın teknik olarak mümkün olmadığı noktada ise yalnızca ek ve doğrulanabilir dengeleme mekanizmalarını devreye alıyoruz.
Bu yaklaşım bankacılığın rolünü de dönüştürüyor. Bankalar artık yalnızca kredi sağlayan kurumlar değil, aynı zamanda dönüşümün katalizörü ve düşük karbonlu ekonomiye geçişin anahtarı. Enerji dönüşümü, verimlilik, döngüsellik ve kapsayıcılık ekseninde sermayeyi yönlendirdiğinizde ülkenin rekabet gücü, tedarik zincirlerinin dayanıklılığı ve istihdam kalitesi birlikte güçleniyor. Net Sıfır vizyonu, bizim için yeni nesil bankacılığın sorumluluğunu üstlenmek ve geleceği birlikte inşa etmek demek.
Sektörün geleceği açısından da tablo net: regülasyonların artması, yatırımcı beklentilerinin yükselmesi ve yeşil finansman talebinin hızla büyümesi, bankacılığı yeni bir yörüngeye taşıyor. Bu dönüşüm, sektöre hem uluslararası sermaye çekme hem de rekabet avantajı sağlama fırsatları sunuyor.
Newtech: Net Sıfır sözü, QNB Türkiye’de yalnızca bir hedef değil; en üst düzeyde sahiplenilen bir yönetişim konusu olduğunu nasıl ortaya koyuyorsunuz?
Yeliz Ataay Arıkök: Net Sıfır bizim için yalnızca bir hedef değil, kurumun en üst düzeyinde sahiplenilen bir yönetişim konusu. Bu çerçevede üç temel ilkemiz var: en üst düzeyde sahiplenme, uzun vadeli değer yaratımına odaklanma ve kimseyi dışarıda bırakmama.
İlk ilke: Konu yalnızca bir birimin değil, tüm kurumun meselesi. Yönetim Kurulu düzeyinde iklim risk ve fırsatları düzenli olarak ele alınıyor. Üst yönetimin katıldığı yapılar hedefleri iş stratejisiyle uyumlu hale getiriyor, iş birimleri kendi yol haritaları ve göstergeleriyle sorumluluk alıyor. Sürdürülebilirlik Komitemiz üst yönetimden oluşuyor ve hedefleri belirleyip hayata geçiriyor, performansı izliyor ve ÇSY risklerini yönetiyor. Böylece sürdürülebilirlik, kurumun ortak sorumluluğu haline geliyor.
Kurumsal Yönetim ve Risk Komiteleri de iklim risklerini düzenli olarak üst yönetimin gündemine taşıyor. Bu yapı, kararların bütünsel bir bakış açısıyla alınmasını sağlıyor ve Net Sıfır hedeflerimize ulaşma kararlılığımızı güçlendiriyor.
İkinci ilkemiz ise uzun vadeli değer. Kısa vadeli kazanımların Net Sıfır hedefini aşındırmasına izin vermeyen bir karar mekanizması kurduk. Bu sayede stratejimiz yalnızca bugünün değil, geleceğin değerini gözetiyor.
Üçüncü ilke ise kapsayıcılık. Tedarik zincirinden KOBİ’lere kadar her halkanın sürece erişimi için ürün, hizmet ve danışmanlığı bir arada kurguluyoruz. Böylece yönetişim, politika belgelerinden çıkıp iş yapış biçimine dönüşüyor.
Newtech: Net sıfır hedefinizdeki ilerlemeyi nasıl ölçüyor, paydaşlarınızla hangi raporlama çerçeveleri üzerinden şeffaf biçimde paylaşıyorsunuz?
Yeliz Ataay Arıkök: Net sıfır yolculuğundaki ilerlememizi ölçmek ve paydaşlarımızla şeffaf biçimde paylaşmak önceliğimiz. Ölçmediğiniz hiçbir şeyi yönetemezsiniz, bu nedenle portföy emisyonlarımızı PCAF metodolojisiyle hesaplıyor, kapsam ve sınırlarımızı net biçimde tanımlıyoruz.
Mevcut emisyon profilimizi kapsamlı şekilde analiz ediyor, yeşil yatırımların artırılması ve yüksek emisyonlu varlıklara maruziyetin azaltılması stratejileriyle portföyümüzün zaman içindeki değişimini takip ediyoruz. Bu değişimlerin bankacılık göstergelerine etkisini değerlendiriyor, kısa, orta ve uzun vadeli eylem planlarını hedef–yol–sapma mantığıyla kurguluyoruz. Sapmalar olduğunda düzeltici eylem planlarını devreye alıyoruz.
Küresel yol haritaları ve senaryoları da dikkate alıyoruz. IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), SBTi (Bilim Temelli Hedefler Girişimi), GFANZ (Glasgow Net Sıfır Finansal İttifakı), UNEP FI (Birleşmiş Milletler Çevre Programı Finans Girişimi) ve NGFS (Finansal Sistemin Yeşillendirilmesi Ağı) tarafından yayımladığı geçiş senaryolarını Türkiye’nin uzun dönemli sektörel karbonsuzlaşma planlarıyla birlikte esas alıyor, müşterilerimizin ve Türkiye’nin ulusal iklim hedeflerini yakından izliyoruz. Özellikle karbon yoğun sektörlerde yıllık ölçümler yaparak ilerlemeyi düzenli biçimde takip ediyoruz.
Raporlamada küresel çerçevelerle uyum esastır. Net Sıfır yolculuğumuzun ölçülebilir, şeffaf ve güvenilir olmasını önceliyoruz. CDP (Karbon Saydamlık Projesi), SBTi ve IFRS S2 gibi küresel standartlarla uyumlu ilerliyoruz.
Hedef ve performanslarımız bağımsız denetimden geçen TSRS (Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları), iklim ve su performansını karşılaştırılabilir göstergelerle CDP raporlarında yayımlıyor. Ülke standartlarıyla da uyumlu, bağımsız denetimden geçen Entegre Faaliyet Raporumuz aracılığıyla paydaşlarımızla düzenli paylaşıyor, raporlama disiplinini sürdürüyoruz. İklim ve su performansını karşılaştırılabilir göstergelerle CDP raporlarımızda yayımlıyoruz. Şeffaflık bizim için yalnızca bir iletişim tercihi değil, finansal piyasalarda güven ve maliyet avantajı yaratan bir yönetişim gereği.
Newtech: Türkiye’nin ilk mavi tahvili ve sürdürülebilir Eurobond/sendikasyon finansmanı gibi adımlar, bankacılıkta yeni bir sayfa açıyor. Bu araçlarla hangi dönüşümlere kaynak sağlamayı hedefliyorsunuz?
Yeliz Ataay Arıkök: Amacımız, “finansman var—proje bulalım” değil, “hangi dönüşüm, toplumsal, çevresel ve ekonomik faydayı en yüksek düzeyde üretir, finansmanı oraya yönlendirelim.” Mavi tahvilimizle su ekosistemlerini koruyan, verimliliği ve doğa temelli çözümleri önceleyen projelere kaynak sağlıyoruz. Yeşil tahvil ve sürdürülebilir borçlanmalarla ise enerji yoğun sektörlerde temiz üretime geçişi, sanayide verimliliği, yenilenebilir enerjiyi, sürdürülebilir tarımı ve biyoçeşitliliğin korunmasını finanse ediyoruz.
Türkiye ekonomisinin belkemiği olan KOBİ’ler bu dönüşümün dışında kalamaz. Tedarik zincirlerinin gerçek kaldıraç noktası burada. Bu nedenle KOBİ’lere uygun vadeler, teknik rehberlik ve dijital araçlarla destek sunuyoruz. Yalnızca megavatlara odaklanmıyoruz, bir fabrikanın tükettiği her kilovat-saati daha verimli hale getiren yatırımlar da bu finansmanın bir parçası. Böylece finansal ürün, bir “dönüşüm sözleşmesi”ne evriliyor.
Newtech: Dijitalleşme, sürdürülebilirlik vizyonunuzda nasıl bir hızlandırıcı rol üstleniyor? QNB Mobil, Dijital Köprü, KOBİ Bulut ve yapay zekâ tabanlı analizler, müşteri deneyimiyle birlikte sürdürülebilir finansman ürünlerini nasıl erişilebilir kılıyor?
Yeliz Ataay Arıkök: Dijitalleşme, sürdürülebilirlik vizyonunun en kritik hızlandırıcılarından biri. Araştırmalar, dijital teknolojilerin emisyon ölçümü, enerji verimliliği ve tedarik zinciri şeffaflığı yoluyla %20’ye varan azaltım potansiyeli sunduğunu ortaya koyuyor. Bu da bankacılıkta dijital kanalların yalnızca işlem kolaylığı değil, aynı zamanda müşterilerin sürdürülebilir tercihler yapabilmesi için güçlü bir rehber işlevi gördüğünü gösteriyor. Yapay zekâ tabanlı analizler sayesinde, yatırımların çevresel etkileri daha net izleniyor, karbon ayak izi ölçümü ve azaltım fırsatlarının belirlenmesi çok daha erişilebilir hale geliyor.
Bu dönüşümün kalıcı olabilmesi, ekonomimizin belkemiğini oluşturan KOBİ’lerin sürece aktif katılımı ile mümkün. 2050 net sıfır hedeflerine ulaşmak, KOBİ’lerin dijitalleşme yoluyla verimlilik artışı ve karbon azaltımı sağlamasına doğrudan bağlı.
Bu noktada biz de teknolojinin gücünü çevresel ve toplumsal faydaya dönüştürmek için Dijital Köprü Platformumuzu devreye aldık. 2019’dan bu yana KOBİ’lere hem rekabet avantajı sağlayan hem de sürdürülebilir büyümeyi destekleyen çözümler sunuyoruz. Erguvan iş birliğiyle geliştirdiğimiz “Azalt: Karbon Ayak İzi Yönetimi Çözümü” sayesinde KOBİ’ler Dijital Köprü üzerinden karbon hesaplamalarını yapabiliyor, raporlarını oluşturabiliyor ve yeşil dönüşüm yolunda somut adımlar atabiliyor.
Böylece sürdürülebilir finans ürünleri niş bir segment olmaktan çıkıyor, günlük bankacılık deneyiminin doğal bir parçasına dönüşüyor. Dijitalleşme, müşteri deneyimini ve erişimi artırıyor, işlem maliyetlerini düşürüyor, karar alma süreçlerini hızlandırıyor ve en önemlisi dönüşümün ölçeklenebilirliğini sağlıyor.
Araştırmalar da gösteriyor ki bu entegrasyon olmadan 2050 Net Sıfır hedeflerine ulaşmak mümkün değil. Biz sunduğumuz çözümlerle KOBİ’lerden bireysel müşterilere kadar herkesin bu dönüşüme katılımını kolaylaştırıyoruz.
Newtech: IFC ve EBRD gibi küresel finans kuruluşlarıyla yürütülen iş birlikleri, Net Sıfır yolculuğunuzda nasıl bir kaldıraç etkisi yaratıyor? Bu ortaklıklar, Türkiye’nin yeşil dönüşümüne hangi katkıları sağlıyor?
Yeliz Ataay Arıkök: Uluslararası ortaklıklar bize üç şey kazandırıyor: Uzun vadeli kaynak, küresel ölçekte iyi uygulamalar ve güvenilir ölçüm–raporlama çerçeveleri. Bu üçlü, yerel projelerin risk profilini iyileştiriyor ve daha fazla yatırımın önünü açıyor. Yeşil ve mavi tahvil ihraçlarımız bunun somut sonucunu temsil ediyor. Enerji verimliliği ve temiz enerji projeleri hızlanırken, su kaynaklarının korunması ve deniz ekosistemlerinin güçlendirilmesi ölçülebilir hale geliyor.
Ayrıca bu iş birlikleri yalnızca finansman değil, aynı zamanda kapasite transferi de sağlıyor. Teknik standartlar ve etki ölçüm metodolojileri ülkemize ve banka kredi stratejilerine taşındıkça projelerin kalitesi artıyor. Türkiye, küresel sermayeyi kendine çeken güvenilir bir geçiş piyasası olarak konumlanıyor.
Newtech: CDP Global A Listesi’nde yer almak, yalnızca bir başarı değil, küresel ölçekte bir sorumluluk anlamına da geliyor. Bu başarının QNB Türkiye’ye kattığı stratejik değer nedir? Bundan sonraki yol haritanızda nasıl bir çıta belirliyor?
Yeliz Ataay Arıkök: Global A Listesi, şeffaflık ve hesap verebilirliğin bağımsız teyidi anlamına geliyor. Bu konum, yatırımcılar için güven, paydaşlar için öngörülebilirlik demek. Bizim için esas değeri çıtayı her yıl daha yükseğe taşımak zorunluluğu doğurması.
Önümüzdeki dönemde odak, yalnızca açıklamak değil, dönüşüm hızını artırmak olacak: hedef–gerçekleşme farkını küçültmek, portföyde emisyon yoğun sektörlerde geçiş planlarını hızlandırmak, su ve iklim performansının pozitif sonuçlarını finansal ürün tasarımına sistematik biçimde entegre etmek. Global A Listesi, bir varış noktası değil, daha iddialı bir hareket planının başlangıcı aslında.
Newtech: QNB Türkiye önümüzdeki 10 yıl içinde net sıfır yolculuğunda nasıl bir liderlik ve öncülük rolü üstlenmeyi hedefliyor?
Yeliz Ataay Arıkök: Önümüzdeki on yıl, “hedef koyma”dan “hedefi gerçekleştirme”ye geçiş dönemi. Bizim liderlik tanımımız; sermayeyi ölçülebilir etkisi en yüksek alanlara taşımak, geçiş planlarını finansal ürün tasarımına yerleştirmek ve bu süreci herkes için erişilebilir kılmaktır. Büyük ölçekli projeler kadar KOBİ’lerin ve tedarik zincirlerinin dönüşümünü hızlandırmak da ekonominin gerçek direncini artıracak.
Amacımız, uyum sağlayan bir oyuncu olmak değil, dönüşümün hızını artıran, standart belirleyen ve iyi uygulamaları ölçekleyen bir aktör olmak. Bu yolculuktaki her adım, yarının rekabetçi ve düşük karbonlu ekonomisinin bugünden inşa edilmesi için atılıyor.
Bu vizyon için dönüşüme içeriden başlıyoruz. Yönetişim, veri ve performans çerçevelerimizi güçlendiriyor, iklimle ilgili temel performans göstergelerini yönetici ve çalışan değerlendirmelerine entegre ediyoruz. Senaryo analizleri ve iç karbon fiyatlaması, kredi tahsisi ve portföy uyumunun yönlendirilmesinde aktif rol oynayacak.
Aynı zamanda müşterilerimizin dönüşüm yolculuğunu da destekliyoruz. Eğitimler, danışmanlık paketleri, yeşil borçlanma araçları ve yeni finansal ürünlerle şirketlerin geçiş süreçlerine rehberlik ediyoruz. Bu sayede sürdürülebilir finans, yalnızca büyük işletmeler için değil, KOBİ’lerden bireylere kadar herkes için erişilebilir hale geliyor.
Tüm bu adımlar, QNB Türkiye’nin Net Sıfır yolunun güvenilir, şeffaf ve etkili olmasını sağlayacak. Böylece hem Türkiye’nin 2053 Net Sıfır hedefini hem de küresel sürdürülebilir ekonomi dönüşümünü destekleyeceğiz.
Yorum Yap