| Mikser, gelen birden fazla sinyali işlemeye, mikslemeye ve istenilen sinyal yollarına yönlendirmeye yarar. Gerek sinyal işlemciler,gerekse FX üniteleri mikser üzerindeki sinyal yollarına dahil edilerek genel mix sinyaline eklenir. Bu sinyal yolları, genel olarak mikserlerin marka ve modelleri değişse de standart sinyal akışlarına sahiptirler. Bir mikserin işlevsel hale gelmesini sinyal akışı sağlar. Mikser üzerindeki sinyal yolları kullanıcısının yönlendirmesiyle, gelen sinyali mikser üzerindeki, farklı görevleri bulunan çeşitli elektronik devrelere yönlendirir. Mikserlerin sinyal akışları ne kadar karışık olursa olsun dış görünümleri kullanıma en uygun şekilde tasarlanmıştır. Uygulamalarında farklılık olan live ve stüdyo ortamları için üretilen mikserler birbirinden farklı özelliklere sahiptir. Stüdyo için üretilen mikserlere in-line mikser, live için üretilenlere ise split mikser denir. Split masaların yapıları inline masalara göre daha basittir. Yazımızda split mikserler üzerinde duracağız.
Split mikserlerin işleyişine ve iç yapılarına geçmeden önce üzerindeki bölümleri biraz tanıyalım. Daha açıklayıcı olabilmek için örneklerimizi Midas firmasının standart bir donanıma sahip olan, Venice modelini örnekleyerek devam edeceğiz. Venice’i, 24 Mono ve 4 Stereo kanallı, 6 Aux ve 4 Sub Gruplu bir mikser olarak tanımlayabiliriz.
Mikserler genel olarak “Channel Section, Monitor (AUX) Section, Group Section, Matrix Section, Master Section” gibi bölümlerden oluşur.
Channel Section
Mikser üzerindeki kanallar gelen sinyallerin işlendiği ve istenilen çıkışlara yönlendirildiği bölümlerdir. Bir kanal üzerindeki parametreleri teker teker basitçe görelim;
Gain (kazanç) : Mikserin kanalına gelen sinyal her zaman 0 dB de sabit olmayacaktır. Bu nedenle düşük gelen sinyal gain potu yardımıyla yükseltilir.
Pad: örnek mikserimizde bulunmayan pad tuşu, kanala gelen sinyal normalden yüksel seviyeli ise sinyal seviyesini düşürmek için kullanılır.
Lo Cut (HPF): Bazı sinyaller kaynaktaki frekans aralığının daha altında frekansları da taşırlar. Mesela bir gitar amplisinin önüne koyulan mikrofon, gitarın miks içerisinde kaos yaratabilecek alt frekanslarını da taşır. Bu gereksiz alt frekansları Lo Cut yardımı ile keseriz.
EQ : Gelen sinyalin frekans dengesini yapmak için kullanılır. Genel olarak mikserlerde bulunan parametrik, yarı parametrik ve shelve EQ kullanımı mikserin kalitesi ve fiyatına göre değişir. Parametrik EQ; istenilen frekansın seçimini ( F ), bant genişliğini (Q) ve seçilen frekansın seviyesini (dB) bizim kontrolümüze verir.
Yarı parametrik EQ, frekans seçimi ve seviye kontrolünü üretici firmanın verdiği sabit band genişliğinde sağlar. Shelve EQ ise yine üretici firmanın sabit olarak verdiği frekans ve band genişliği arasında sadece seviye kontrolü yapmamızı sağlar. çoğu mikser EQ katının sinyal akışı içerisindeki yerinin değişmesine olanak tanır.
AUX: Yardımcı, destek anlamına gelen “Auxiliary” sözcüğünün kısaltmasıdır. Kanal içerisindeki sinyali birbirine paralel sinyal yollarıyla çoğaltır. Genel olarak amacı sinyali istenilen Aux master’a bağlanmış monitöre ya da FX ünitesine göndermektir. örnek mikserimiz üzerinden gidersek, bu mikser 6 Aux’a sahip bir mikserdir. 6 Aux’un da kendine ait bir master çıkışı vardır. Mikser üzerindeki kanalların hepsinde bulunan 6 “Aux send” potu istenilen kanalı istenilen Aux master’a yönlendirir. Aşağıdaki örnek çizimde 1. kanal Aux 4’e , 2. ve 3. kanal Aux 2’ye ve 4. kanal da hem Aux 1’e, hem de Aux 2’ye yönlendirilmiştir.
Kanal üzerindeki Aux potlarını yanında pre veya post olarak adlandırılmış ibareler görebiliriz. Pre/Post seçeneği o Aux yoluna gönderilen sinyalinin fader’a bağımlı ya da bağımsız olmasını sağlar. Gönderilen sinyal Pre Aux”a gönderiliyorsa fader hareketi sinyali etkilemez. Fakat sinyal Post Aux olarak gönderiliyorsa fader kısılıp açıldıkça Aux yoluna giden sinyal de azalıp çoğalır. Eğer Aux yolunu monitör için kullanıyorsak ve Aux post ise, Aux’unu açtığımız kanal fader’ına yapılan her müdahale monitör seviyesini de etkileyecektir. Fakat Aux yolunu Fx için kullanıyorsak Aux yolu post olmalıdır. çünkü fader’ın her hareketiyle alçalıp yükselen sinyal FX sinyalini de aynı oranda alçaltıp yükseltecektir. Unutmamamız gerekir ki, Pre Aux’dan FX’e yolladığımız sinyal, fader’ı kapatmamız veya kısmamız sonuncunda, FX ünitesinden çıkan işlenmiş sinyalin sabit kalıp, kanaldan gelen ana sinyalin üzerine çıkmasıyla sonuçlanacaktır. Bu durum kontrol dahilinde ve teknisyenin doğru otomasyonuyla kullanıldığında sound adına olumlu sonuçlar doğurabilir.
PAN: Pan potu kanalın L veya R çıkışına yönlenmesini sağlar. Pan potunun yatırıldığı tarafta sinyal yoğunluğu yatırma oranına göre artacaktır.
PFL (Solo): Açılımı Pre Fader Listening olan düğme ön dinleme amaçlı kullanılır. Aktif hale geldiğinde kanal sinyalini mikserin kulaklık ve monitör çıkışına yönlendirir.
MUTE: Kanal sinyalini fader’dan önce kesip sinyal akışını durdurur.
FADER: Kanal sinyalini yükseltip alçaltır. Genel mikse giden sinyalin miks içerisindeki seviyesini ayarla mamızı sağlar.
GRUP ASSIGN: Adından da bilindiği gibi; her kanalda bulunan grup butonları, kanal üzerinde hangi grup butonu seçilirse kanalı o gruba yönlendirir. Miksere giren kanallarda; davulun 11 kanal, bas gitarın iki kanal, gitarın iki kanal kullandığını var sayarsak, toplam 15 kanalla ilgilenmemiz gerekir. Bu durumda davul kanallarının tümünü grup 1-2’ye yönlendirirsek elimizin altında 11 kanal yerine iki grup kanalı bulunur. Kendi içerisinde mikslenmiş bu davul grubunun seviyesi, genel miks içerisinde grup olarak açılınıp kapanabilir .
Genel olarak bütün mikserlerde grup butonlarının yanında bulunan Master veya Mix butonu o kanalın genel miks içerisine direkt dahil olup olmayacağını belirler. Bu butonun seçili olmadığı pozisyonda sinyal seçili olan grup üzerinden yol alır. Hem grubun hemde master’ın seçili olduğu durumlarda sinyaller üst üste eklenir. Bu durum genelde, genel miks içerisinde, seviyesi yetersiz kalan (örneğin vokal kanalı) kanalı desteklemek amaçlı kullanılır.
Bir mikserin üzerindeki bölümlerin ne olduğunu ve bir kanal üzerindeki sinyal akışının içeriğini basit bir şekilde gördük. önümüzdeki ay mikserin bölümlerini görmeye devam edeceğiz.
Doğru kurulmuş bir ses sistemiyle çalışırken, iç yapısına hakim olduğunuz bir mikser ile daha verimli ve yaratıcı çalışabilirsiniz |
