Yazı:Altan Bal
İnsanın doğumundan ölümüne kadar geçen tüm zamanda, fiziksel ihtiyaçlarını karşılamanın dışında en çok “anlamaya” ve “anlatmaya” zaman ayırıyor. Duyu organlarımızdan hiç kesintisiz akan her türden bilgiden önemlilerini bellekte tutup aralarında tutarlı bir bağ kurmak insanın hiç bitmeyecek anlama çabasının temelini oluşturuyor. Üstelik kusursuz “anlatabilmenin” de ilk ve en önemli şartıdır “anlamak.
Tarih boyunca insanlık, anlama ve anlam verme uğraşımızı kolaylaştırmak için birtakım araçlar icat etti. Bunlardan ilkini mağara duvarlarına yapılan resimler olarak kabul edebiliriz. Heykeller, rölyefler hep bu çabanın birer sonucuydu. Şüphesiz yazının icadını, insanın anlama-anlatma uğraşını kolaylaştırmanın zirve noktası olarak görebiliriz. Yüzlerce yıl sonra icat edilen matbaa ile beraber hiçbir şey bir daha eskisi gibi olmayacaktı. Elbette sadece yazı değil mağara duvarından başlayarak resim, 1800 yılların ortalarından itibaren fotoğraf ve sonradan farkı farklı kılıklara bürünecek olan hareketli görüntünün keşfi.
Şimdilik son noktayı internetin keşfi olarak belirleyebiliriz. Artık anlamak ve anlatmak istediğiniz her konu için bir internet bağlantısı yetiyor. Bir anda canlı yayına başlayarak tüm Dünya’ya anlatabiliyorsunuz. Ya da bir konuyu mu merak ettiniz? Fotoğraftan videoya, metinden ses kaydını onlarca kaynak önünüze dökülüyor. Üstelik kimsenin size yer vermesine, izin vermesine gerek yok. Anlatacak bir hikayen kaydedecek bir aracın varsa (mesela bir cep telefonu) meraklısına ulaşmak kolay hem de çok kolay. Hemen burada hatırlatmamız gereken bir nokta var: “Böylesi bir bolluğun sıradanlıkla sonuçlanmaması” (1) için çaba ama çok çaba sarf etmek gerekiyor. Size bu sayıda işte bu çabayı sarf eden bir belgesel kanalından bahsedeceğim: Mevzu
Mevzu
Benim de kurucu ortakları arasında olduğum Mevzu Youtube’dan yayın yapan bir belgesel kanalı. İlk belgeselini 2 yıl önce giren Mevzu’nun kurucu ortaklarının isimleri şöyle: Utku Afacan, Nedim Dedecen, Murat Öner, Kübra Selvi, Sertaç Selvi ve AlicanTekerek.(2)
Mevzu’yu içinde yaşadığımız, dünyayı, ülkeyi, şehri, semti, mahalleyi, sokağı ve bunların içindeki sadece insanları değil her şeyi anlamak, anlamakla yetinmeyip anladığımızı dünyanın her yerindeki insanlara anlatmak için uğraş veren ve araç olarak da belgesel film dilini seçen bir kollektif olarak tanımlayabiliriz aslında. Belgesel çünkü “belgesel her ne kadar görünmeyeni doğrudan görünür kılmasa da, tutuculuk ve muhafazakarlık, güç ve otoritenin bilmememizi ve düşünmemizi istemediği şeylerden bahsetme gücüne sahiptir.(3) Tam da bu yüzden belgesele ihtiyacımız var”. Çünkü belgesel insanın kendisiyle, kendisi hakkında işitsel ve görsel bir diyaloğa girmesidir. (4)
Mevzu imkanları doğrultusunda görsel sanatların özellikle sinemanın olanaklarını kullanarak üretim yapar. Çünkü “görünüş” her zaman bir çeşit bilgi olmuştur. Göstermek söylenmeyeni söylemenin bir yoludur. Görsel bilgi diğer insanların deneyimlerinin bilincine varmamızı sağlar. Bu yüzden Mevzu ekibi için görsellik her zaman ilk sırada önem derecesi sahip olan bir değişkendir.
https://www.youtube.com/mevzu adresinden izleyebileceğiniz 17 belgeselin birkaç tanesinden sayfalarımız sınırları dahilinde bahsetmeye çalışacağım:
Minübüsçüler
Yönetmenliği Murat Onur Öner ve Serra Kumkale’nin yaptı belgesel Mevzu’nun ilk yayınladığı belgesel. Müşterileri çok fazla, sevenleri ise bir o kadar az. Her yaştan şehirlinin onlarla ilgili söyleyecek bir şeyi mutlaka var. Mevzuya kafadan giriyor, kelamı minibüsçülere bırakıyoruz. Sözün bittiği yerde kornayla iletişime devam ediyoruz.
Kulübe Günlükleri
Gündüz daha güzeldir ama birileri de gece çalışmak zorunda. Gece gündüze benzemez, daha karanlık, daha sessiz, daha tehlikeli… “Kulübe Günlükleri” ailelerinden uzak, hayatı karanlıkta yaşayan gece bekçilerine odaklanıyor. Yönetmen: Nedim Dedecan
It’s Match
Yüzeysel eşleşmelerden duygusal ilişkilere, nezaket sekslerinden seks işçiliğine, amacına uygun kullanımlardan amacından şaşan flörtlere… Dijital ilişki havuzundan deneyimlerini paylaşan bir grup kullanıcı ile It’s a match modern zaman flörleşemeleri hakkında bir belgesel. Belgeselin yönetmeni Nedim Dedecan
Karavan Sem
Mersin’de meslek lisesinde farklı bir müzik öğretmeni. Karavanda yaşıyor, kampa gidiyor, dağa çıkıyor. Bazen okul otoparkına parkettiği karavanında, öğrenciler tarafından uyandırılıyor. Öğrenciler için iyi bir rol model olmak beni mutlu ediyor diyor, standart dışı olmanın verdiği toplumsal tepkileri ise umursamıyor. Farklı bir öğretmen profili ile Karavan Sem, Mevzu’da. Yönetmen: Sertaç Selvi
Karantina’da İş Kurmak
Pandemi ile birlikte birçok dükkan kapandı ya da eski hareketliliğini kaybetti. Bu süreci geçim kaygısı ile geçiren insanların yanı sıra yeni düzene adapte olan ve kaygıyı başarıya çeviren insanlar da var. Peki tüm gelirini dükkanından sağlayan bir saat ustası karantinada ne yapar? Engin Öztürk’ün hikayesi Mevzu’da şahit olabilirsiniz. Yönetmen: Kübra Selvi
İstanbul’un 40. İlçesi
13 kat, 38 km yol, 36 asansör… 5.000’den fazla firması, 40.000’den fazla ziyaretçi kapasitesi ile içinde küçük bir şehir barındıran bu monoblok binayı keşfetmek ister misin? Perpa belgeseli sizleri bekliyor. Yönetmen: Murat Öner, Sertaç Selvi
Alkış Mesafesi
Shakespeare’in büyük bir tiyatro sahnesine benzettiği dünya belirsiz bir dönemden geçiyor. İnsanlar sadece sağlıkları için kaygılanmıyor, toplum sağlığı için kapatılan mekanlarının maddi külfetleri, her geçen gün sırtlarında ağırlaşan bir yüke dönüşüyor. Türkiye’de tiyatrocular bu yükün ağırlığını en çok hissedenler arasında.
13 Mart’ta genelgeyle kapatılan tiyatrolar kaderleriyle baş başa bırakıldı. Salonlar boş, sahneler tozlu, tiyatrocular kaygılı. Sorunlar yeni değil ama çözümler yeni olmak zorunda. Tiyatrocular bu belirsiz dönemde ne düşünüyor, neler yapıyor, nasıl ayakta kalıyor, gelecekten beklentileri neler? Tüm bu sorulara tiyatrocular cevap veriyor. Yönetmen: İsmet Akgün
Gelecek Program
Yalnızca yukardaki belgeseller değil, 2 yıl gibi kısa bir sürede 17 belgesel hazırlayan Mevzu ekibi üretmeye, insan hallerini anlamaya ve etkili bir şekilde anlatmaya, önümüzdeki günlerde yayınlayacakları belgesellerle devam edecekler.
Tüm Mevzu belgesellerine Youtube Mevzu Kanalından ulaşabilir, kanala abone olabilirsiniz.
Notlar:
- “Böylesi bir bolluk ancak sıradanlıkla sonuçlanabilir.” Duchamp
- Mevzusadece bu isimlerden oluşmuyor. Bizimle beraber çalışan çok değerli Mevzu çalışanları var: Kaan Çakır, Anıl Ergenekon, Berrak Günen, Hakan Maraş, Akın Uysal, Emre Sipahi.
- MichaelChanan
- DavdMacdougall