Yazı: Mehmet Tuğrul Kaya (www.DijitalX.com)
Silikon Vadisi girişimcilerinin efsane hayat hikayeleriyle bezenmiş muhteşem yaşantıları acaba ne kadar gerçeği yansıtıyor? Silikon Vadisi girişimlerinin ofislerinde oturan 22 yaşındaki “wonderkids” ve “genuis”lar hakkında duyduklarınızı unutun- en başarılı girişimcileri bulmak istiyorsanız, yirmi otuz yıl geriye gitmelisiniz. Neden mi?
MIT Sloan profesörü Pierre Azoulay ve doktora öğrencisi Daniel Kim’in bir çalışma raporuna göre, startup’ları kuran ve en az bir çalışanı işe almaya başlayan girişimcilerin ortalama yaşı 42. “Yeni bir işe başlayacaksınız, bu konu hakkında hiçbir şey bilmiyorsanız ve önünüzde iki tane seçenek varsa bunlar arasında nasıl bir bahis oynamanız gerektiğini özetleyelim.
Startup girişimciliklerini ikiye ayırın; biri çok genç bir kişi tarafından kurulan şirket, diğeri orta yaşlı kişi tarafından kurulan şirket. Bu süreçte iki özdeş şirket varsa en doğrusu orta yaşlı girişimciye bahis oynamaktır. Onu seçin” diyor Azoulay.
Yaş ve girişimcilik arasındaki korelasyonu bulmak için, Kim ve Azoulay hükümete, özellikle SynLBD’de bulunan verilere ve K-1 işletme sahiplerinin verilerini devlet kurumlarından alarak işe başladılar. Ekip 2007-2014 yılları arasında iş kuran ve en az bir kişiyi istihdam eden şirketlere ait 2,7 milyon civarında veriyi incelemeye başladı. Verileri incelerken hocaların temel amacı ortalama girişimci yaşıyla birlikte, en yüksek büyümeye sahip yeni girişimlerin ortalama kurucu yaşının kaç olduğunu anlamaya çalışmaktı. Sonuçta bu verilere göre yaş ortalaması 45 olduğunu öğrendiler.
Araştırmacılar, verileri yüksek teknoloji istihdamı yapan, VC destekli ve patentli firmalara gönderdiler. Tüm ABD genelinde ortalama kurucuların yaşları bu bölümler için sırasıyla 43, 42 ve 45’ti. Ekip; Kaliforniya, New York, Massachusetts ve özellikle Silikon Vadisi gibi alanlarda yaş ortalamalarına ve girişimlere baktı. Herhangi bir kurucu yaşı “genç” kelimesine en yakın olan VC destekli firmalarda, ortalama yaş New York’ta 39’du. Benzer şekilde, “en genç” teknoloji sektörlerinden birinin ortalama kurucu yaşı -bu sektör kablosuz telekomünikasyon taşıyıcılarının bulunduğu sektör- 39’dur.
Kim ve Azoulay, girişimcilerin daha önce iş kurdukları belirli bir sektörde istihdam edilmişlerse yüzde 125 daha başarılı olduklarını da buldu. Kim, The Ekonomist dergisine ilginç gelse de 20’li yaşlarındakilerin şirketlerden ve sermayedarlardan kendi iş fikirlerine fon arıyorlar. Teoride yaşla beraber tecrübe biriktiriliyor. Deneyimle insan kaynağı ediniliyor, daha fazla finansal kaynak ediniliyor ve network kuruluyor. Bunların hepsi girişimcinin başarısını arttırıyor.
Hırs ve girişimcilik
Azoulay, kurucular ve işletmeler hakkında bilgi toplamanın LinkedIn gibi başka yolları olduğunu kaydediyor. Azoulay “temel gerçeğe her şeyden çok daha yakınlaşıyor. Diğer her şey seçilmiş bir örnek.” tanımlamasını yapıyor. Peki veri bize ne söylüyor?
Azoulay, “Sadece Nüfus Sayımı verileri değil, önemli olan Nüfus Sayımı verileriyle IRS kayıtlarının eşleşmesi.” Diyor. “İnsanlar daha önce Nüfus Sayımı verilerine erişebiliyorlardı, ancak kimin çalışan ve kimin kurucu olduğunu belirlemenin hiçbir yolu yoktu. Şimdi bunu yapabiliriz, bunu ilk defa yapabiliriz.”
Olayın rengi değişiyordu, zira ekip Northwestern Üniversitesi Kellogg Yönetim Okulu profesörü Benjamin Jones ve Sayım Bürosu’ndan Javier Miranda ile iş birliği yaptı. Sadece dahili Nüfus Sayım Bürosu araştırmacılarına K-1 verilerine erişim izni verildi. Verilere dalmadan önce araştırmacılar, girişimciliğe karşı serbest istihdamı teşvik etmek ve herhangi bir şirketten büyüme hırsı olanları belirleyip elemek için çeşitli parametreleri kullanmaya başladırlar. Burada amaç kapsamı daraltmak ve gerçekten fonlanan şirketleri belirlemekti.
Birçok işletme başarılı olmak, aynı zamanda küçük kalmak niyetiyle başlıyor şirketleşmeye- örneğin bir kuru temizleme veya pizza dükkânı- zamanla büyüme trendine gireceğini düşünüyor ve işletme, başarılı olma yolunda ilerlemeye başlıyor. “Bunda yanlış bir şey yok,” diyor Azoulay. “Ancak girişimcilik hakkında konuştuğumuzda, yarattığınız şey, sürecin başladığı zamanda büyüme arzusu ile bir şeyler deneyen birinin imajıdır.” diye de ekliyor.
Kim, bu hedeflerin başlarken karar verilmesi gereken bir şey olduğunu söylüyor. Girişimciliği nasıl tanımlıyorsunuz? Gerçekten birini işe aldığınız gün mü girişimci oluyorsunuz, garajınızdaki fikri bulduğunuz gün mü, yoksa bir hızlandırılmış kursa sertifika için kaydolduğunuz gün mü? Bir girişimciyi nasıl tanımladığınız konusunda açık bir tanım yapılmamıştır; girişimcilik bir meydan okumadır”
Kim ve Azoulay’ın burada izleyebileceği şey, sadece ilk gün orada kimlerin olduğunu değil, aynı zamanda kurucu olmayan çalışanlar ile ilk gün orada olan ve aynı zamanda şirkette büyük bir hisseye sahip olan girişimciler arasında ayrım yapmaktı. “Makalemizde havalı olduğunu düşündüğüm şey şu iki şeyi bir kerede yapmayı başarması: kurucuları ve yaşlarını bulmak, büyük olasılıkla bir anda anlamlı bir şey inşa etme hırsına sahip bir dizi genç şirket kurmak için başlıyorlar” diyor Azoulay.
Daha iyi girişimcilik
Peki girişimcilikte yaş neden önemlidir? İnsan, sosyal veya finansal sermayenin, bunların veya başka bir şeyin birleşiminin sonucu ortaya bir şey çıkarır. “Nüfus verilerinin bize sunmadığı tek şey eğitim hakkındaki iyi verilerdir. Kurucuları doktoralı ya da yüksekokul eğitimi almış mı? Bunu, bu verilerle size söyleyemeyiz. Bunu bilmiyoruz. Elde ettiğimiz sonuçlara göre tecrübenizi ve başarınızı biraz görüyoruz,” diyor Azoulay. “Bu gördüklerimiz yaş ve yaş ile ilgili genel durumu, sektörde neler olduğunu biliyorsunuz, sorunları anlıyorsunuz.”
Azoulay, bunun hem kurucular hem de fon sağlayıcılar için çok önemli bir çalışma olduğunu söylüyor. Şu anda, finansmanı hak eden bazı fikirler bu finansmanı alamayabilir, çünkü fonlayacakları şirketin 37 yaşındaki kurucuları kendini tüketmiş olabilir. Fon sağlayıcılar için bu veriler çok önemlidir. Diğer yandan burada fonlanan şirketlerin kurucularının hep yaşlı olduğunu da söylemiyoruz “çok sağlam, çok büyük başarılı işletmeler” yaratan bazı gençlerin olmadığı anlamı çıkarmamalıyız” diyor Azoulay, bu aynı zamanda yaşla daha iyi olmayacakları anlamına da gelmiyor. Örneğin Bill Gates ve Jeff Bezos, 50 yaşında 20 yaşındakinden daha başarılıydı. Bir sonraki Mark Zuckerberg olmak isteyen 20 yaşındaki çocuklara gelince, Kim, verilerden çıkan sonuçlara göre cesaretlerini kırmamaları gerektiğini ve bunun yerine hala başarılı ve girişimciliğin bir parçası olabileceğinden emin olmaları gerektiğini söylüyor. “22 yaşındaysanız ya da belki bir MBA programından çıkıyorsanız ve şu anda bir girişimci olmanız gerektiğine dair sosyal bir perspektif varsa, yeniden düşünün, çünkü harika bir fikriniz olabilir, ancak doğru becerilere sahip olmayabilir veya bu fikri gerçekten roketleyecek bir networkünüz bulunmayabilir Kariyer yollarını sadece mutlak yollar olarak değil, seçenekler olarak düşünün.”
Steve Jobs ve Bill Gates, dikey hatların belirttiği gibi 20’li yaşlarının başında kendi şirketlerini kurdu. Ancak Apple ve Microsoft hisse senetleri, her ikisi de 40’lı yaşlarındayken zirve yaptı.
Tüm startup’ların yüksek performanslı startup’larla olan korelasyonunu gösteren tablo.
2007 ve 2014 arası yaş ve hızlı büyüme gösteren startup’ların % 1’inden azı 20 yaşındakiler tarafından kuruldu.
Okuma Önerisi:
Jeff Bezos ve Amazon Çağ
Bir e-ticaret şirketi, donanım üreticisi, bulut bilişim devi ve daha birçok yönü ile internet çağına başlangıcından itibaren etki etmiş Amazon ve kurucusu Jeff Bezos’u tanımak isteyenler için eşsiz bir kitap. Pegasus Yayınları’ndan çıkan Jeff Bezos ve Amazon Çağı; Blomberg Businessweek, Newsweek ve The New York Times gibi köklü yayınlarda yazmış tanınmış yazar Brad Stone’un ‘ustalık’ eseri. Oldukça kalın, toplam 464 sayfadan oluşuyor; teknik olarak 412. Sayfada tamamlanıyor, sonrasında bazı ‘ekler’ söz konusu. Bezos’un sevdiği kitaplar, yazarın teşekkür yazısı, vb.
Walter Isaacson’un Steve Jobs biyografisindeki kadar ‘negatif örgülü’ değil. Bu nedenle bir süre sonra ‘zorlanarak okunan’ bir kitap hali almıyor. İlk olarak Jeff Bezos’un ailesi, yakın çevresi, eğitim hayatına iniliyor. Burada ilk evreler, ‘başarıya yatkın’ ve ‘güçlü odak sahibi’ bir portre eşliğinde çizilmiş. Kariyerinin ilk evreleri, internetin henüz bir trend olmadan önceki zaman diliminde Bezos’un ‘geleceği gören bir vizyoner’ kimliği ile hareket ettiği, Amazon’u bu temelle birlikte oluşturduğu kaydediliyor.
Jeff Bezos’un hayatına etki eden isimler, koşullar, kendi karakteristiklerinin büyük bir finansal başarı sağlayan, günümüzde 100 binden fazla kişinin çalıştığı dev Amazon’a etkileri üzerinde duruluyor. Bu etkilerin çokyönlü bir biçimde ele alındığı bir gerçek. Bununla birlikte şu ana fikir de dikkatlerden kaçmıyor; ‘her şey müşteri için!’
Özellikle internet girişimcilerinin ve finans çevrelerinin mutlaka okuması gereken bir eser…
Startup kültürünün geleceği: Z kuşağı!
2000 yılı ve sonrasında doğanları kapsamaktadır. Bu kuşak için “Milenyum kuşağı”, “dijital nesil”, “internet çocukları” ve bunun gibi birçok ifade kullanılmaktadır. Kuşağı tanımlamak için diğerlerinin aksine bu kadar fazla kavram kullanılması Z kuşağından beklentinin fazla ve bu kuşağın gerçekleştirebileceklerine duyulan merakın çok olmasından kaynaklanıyor. Daha açık bir ifadeyle Z kuşağının neler yapabileceği herkes için merak konusu. Tam olarak dijitalin merkezine doğmuş bir nesilden bahsediyoruz. Üstelik bu neslin en yaşlı üyesi henüz yirmi yaşına yeni girmiş durumda… (Yazar Hasan Bünül’ün, ‘Önce Sat, Sonra Yap’ adlı eserinden alınmıştır.)