Kronik meseleler bağlamında Leopard izlenimleri (300+)-1

Tarafından

1 Kasım 2008

Leopard terfisi ve ille de FreeHand MX diyorsanız hikayeyi bir de benden dinleyin. Tası tarağı toplayıp terfi ettim, İyi de oldu.

Genel inanış, yeni sürümün selefine katma değer getireceği yönündedir. Doğrudur da. Mac OS X’in gelişim sürecine hep birlikte şahit oluyoruz. Jaguar (10.2) sürümü ile başlayan maceramız, Leopard ile taçlandırıldı. Aradaki süreçte köprünün altından o kadar çok su aktı ki, başımız döndü. PowerPC işlemci tarih oldu. Grafik profesyonellerinin baş tacı FreeHand MX saha dışına itildi. Adobe, Creative Suite 4 paketini arenaya sürdü. QuarkXPress, Unicode oldu ve sürümünü v.8’e yükseltti. ‘Intel inside’ Mac’ler 8 çekirdek sınırına dayandı. iPhone icat oldu, gündem değişti. Bu arada, ben de yaşlılar kervanının arkasına takıldım, yaşım 40’a ulaştı : )
Teknoloji, zamana bağlı olarak hızla yoluna devam etse de, geride kalan toz duman arasında sıkışıp kalmayacağımızın garantisi yok. Profesyonel kullanıcıların sürekli yenilik peşinde koşan, obez tüketicilerden ayrılan belirgin bir farkları vardır. öncelikleri, keyfiyetle pek paralellik arz etmeyen, tam tersi, bağlayıcı nitelikteki şartların kuralları belirlediği ortamda çarkın döndürülmesidir. Yani, işlerin sekteye uğramadan kotarılması; Dimyat’a pirince giderken, evdeki bulgurdan olmamaktır.
İçinde bulunduğumuz zaman diliminde Leopard’a henüz terfi etmemiş olan birçok kullanıcı için yeni işletim sisteminde öne çıkan 300+ özellikten ziyade nelerin feda edildiği çok daha önemli. En fazla dile getirilen konu ise geriye dönük desteğin önündeki kara bulutlar.

Leopard terfisine fren etkileri
Birçok profesyonel kullanıcının da bildiği gibi, Mac OS X’in Leopard sürümünde, eski (Carbon) yazılımlarla çalışırken kullanacağımız Apple IMC Türkiye destekli bir klavye betiğimiz (Turkish-Carbon) maalesef yok. Ancak -resmi olarak desteklenmeyecek olsa da- Tiger’da kullandığımız Carbon betik Leopard’da da kullanılabiliyor. O halde sorun nedir diye başlayalım ve sesli düşünelim. Sorun, mevcut Turkish-Carbon klavye betiğinin Leopard’da ‘Carbon’ özelliğini sergileyememesi ile başlıyor. Bunun anlamı da şu; Tiger’dan farklı olarak, Leopard’da kullanacağınız Carbon betik, Unicode fontlardaki Türkçe karakterleri tanımıyor. Geriye dönük destekten bahsediyorsak, Unicode bu konunu neresinde diye düşünebilirsiniz. Konuya biraz daha geniş çerçeveden baktığımızda ise bu durumun kullanıcıyı iki farklı boyutta etkilediğini görebiliriz.

Birincisi, Leopard’da herhangi bir yazılımla herhangi bir betiği kullanma lüksümüz artık yok. çünkü gerçek anlamda bir ‘Carbon’ betikten mahrumuz. Oysa biliyoruz ki, Carbon betik hem Unicode hem de ASCII tabanlı yazılım/font ikilisine aynı anda destek veren bir özelliğe sahip olmalıydı. öyleyse, Leopard üzerinde yazılıma bağlı olarak, kullanacağımız klavye betiğini de sürekli değiştirmek zorundayız.
Konuyla doğrudan ilgili diğer bir problem de, yazılıma göre font kullanma zorunluluğu. ASCII tabanlı yazılımlar için Türkçe karakterlerin ASCII tabloda desteklendiği fontlar ve Unicode tabanlı yazılımlar için Unicode tabloda desteklenen fontlar.. (Keşke bu satırları okuyan amatör bir ev kullanıcısı rahatlığında sayfayı hızlıca çevirip iPhone veya yeni MacBook serileriyle ilgili haberlere yönelebilsek değil mi? Aynı sıkıcı konular…)
Grafik tasarım yazılımları üzerinden iş üreten profesyonel kullanıcıların böyle bir tablo karşısında duraksayıp Leopard terfisini askıya almasını normal karşılamak gerekiyor. Zira, patron tayfası teknik detaylardan anlamaz, bahane duymak da istemez.

Gerek kullanıcı tartışma platformlarında, gerekse Macline dergisinde Betik/Font sorunsallarına yeterince değinildi ve çözümler dile getirildi. Ancak benim gözlemlediğim kadarıyla Leopard’a terfi eden profesyonel grafik tasarımcı sayısı hayli düşük. özelden bana ulaştırılan mailler, telefon ve yüzyüze görüşmelerdeki serzenişlerin ortak paydası, Leopard terfisinin sıkıntılı olduğu yönünde.
İcra ettiğim meslek, baskı öncesi kontrol (PrePress) olduğundan, kullanıcı eğilimleri hakkında da sürekli güncellenen ipuçlarını yakalayabiliyorum. örneğin; reklam sektöründen baskı amaçlı gönderilen doküman ikonlarının ezici bir üstünlükle FreeHand MX olmasını, sektörde halen 10.4 Tiger’ın hüküm sürdüğüne yormak mümkün. Tahmin edilebileceği gibi, FH MX’te ısrar etmenin kişisel keyfiyetlerin ötesinde bir anlamı var. Kolay kolay terkedilemeyecek alışkanlıklar ve bağlayıcı şartlar…

Leopard terfisi öncesinde kullanıcıları duraksatan ‘geriye dönük destek’ sorunsallarına vakıf bir kullanıcı olarak tam teşekküllü bir terfiyi iş hayatımda da gerçekleştirdim. Yaşadığım tecrübeler ışığında, hem geriye dönük destek hem de Tiger – Leopard karşılaştırmasına ilişkin izlenimlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Umarım, sizin de kafanızdaki birçok soru işareti cevaplanmış olacak.

Terfiye hazırlık
Terfi öncesinde, işlerimin kesintisiz bir şekilde ve aksamadan yürütülmesi gerektiğinden, Tiger’ın tüm içeriğiyle birlikte muhafaza edilmesi söz konusuydu. Leopard kurulumu için dahili diskte yer açmaya yani mevcut 2 bölüntüyü 3’e çıkarmaya karar verdim. Bilindiği gibi, Tiger’daki DiskUtility ile diski formatlamadan bölüntüleme imkanımız yok. Oysa, mevcut sistem ve diğer bölüntüdeki işlerimin başına bir hal gelmemesi lazımdı. Bu problemi, Resize desteği veren; yani diski formatlamadan ve içeriğini koruyarak bölüntü oluşturabilen Leopard’ın DiskUtility yazılımı ile kolaylıkla aşmak mümkündü. öyle de yaptım.

Kurulum seremonisi
Sistemi Dual DVD’ye kayıtlı Leopard sistem diski ile açtıktan sonra, 3. bölüntüyü oluşturdum ve tertemiz bir Leopard sistemini bu bölüntüye kurdum. Kurulum sonrasında devreye giren Migration Assistant ile Tiger’dan sadece Network ayarlarını Leopard’a entegre ettim. Güncellemeler ve kurulacak yığınla yazılım olacağını düşünerek, açtığım kullanıcı hesabında geçici olarak şifre bölümünü boş bıraktım. Böylece her yükleme sırasında karşıma çıkan şifre sorgulamasını Enter tuşuna basarak geçiştirdim. 10.5.5 sürümüne geçtikten sonra, öksüzlerden önce FreeHand MX’i, ardından QuarkXPress v.6.5 sürümünü sorunsuz bir şekilde kurdum.

Test işlemine geçmeden önce, Tiger’da kullandığım Turkish-Carbon klavye betiğini de Leopard’a entegre etmem gerekiyordu. Tiger / Library / Keyboard Layouts klasöründe yer alan ‘Turkish-Carbon.rsrc’ dosyasını, Leopard’da aynı dizine yerleştirdim. Ardından Tiger’da kullandığım grafik fontlarını, User / Library / Fonts klasörüne aktardım. Paşazade CS3 yazılımlarını da kurup tüm güncellemelerini yaptım. Arada Tiger’a dönüp sırada bekleyen işlere zaman ayırdığımı da hesaba katarsak, bütün bu işlemlerin yaklaşık 5-6 saat sürdüğünü söyleyebilirim. Hiç de fena değil.

Dual 2.3 GHz PowerPC G5 / 5 GB RAM üzerinde çalışan Leopard’ın Finder ortamındaki performansı gayet tatmin ediciydi. Tiger ile kıyasladığımızda ise, 11 kez güncellenen Tiger’ın biraz daha hızlı olmasını normal karşılamak gerekir. Bu arada, Time Machine uygulamasının bilgisayara takıp çıkarttığım her external diske talip olup back-up amaçlı kullanmak istediğini farkettim. System Preferences > TimeMachine > Off komutu ile bundan kurtuldum. Spotlight’ın, bilgisayara takılı dahili ve harici disklerini indekslemesinden ise kaçış yoktu. Yarım saat sonra dönmek üzere, masamın başından uzaklaştım.

Leopard test sürüşü

FreeHand MX: Bizim gibi, bilgisayarı iş amaçlı kullanan profesyonel kullanıcıların 300+ özelliği bir kenara bırakıp üretimde kullandığı dijital ekipmanların akibetine odaklanmaları elbette anlaşılabilir bir refleks. İşte, FreeHand MX ile çalışırken başınıza gelebilecek azami problemler ve çözüm yollarını gördünüz. Nasıl? Fazla endişelenecek bir durum yoktur umarım. Bu yüzden, janjanlı arayüz iyileştirmelerine yüz vermeyip Dock’a yerleştirdiğim FreeHand MX ikonuna tıkladım ve boş bir sayfa açtım.

Turkish-Carbon klavye betiği seçiliyken Unicode bir font kullanarak yazdığım Türkçe karakterler (?ş⁄ğİı) “ı” harfi dışında desteklenmedi. Buna hazırlıklı olduğum için hiçbir hüsran belirtisi de göstermedim. ASCII düzene göre kodlanmış Türkçe karakterleri barındıran fontlarda ise herhangi bir problem yaşamadım. Ancak böyle olduğu ve olacağını daha önceki sayılarda dile getirmiştik, hatırlarsınız. Bu konuda bizi ilgilendiren başka bir husus var; o da Tiger’da hazırlanmış olan FreeHand MX dokümanlarının Leopard’daki akibeti.

Evet, maalesef Unicode fontların kullanıldığı FreeHand MX dokümanlarında Türkçe karakterler desteklenmiyor. İyi haberse, FreeHand’in Find&Replace Graphics paletinden arızalı fontun ASCII versiyonu ile hızlı bir şekilde değiştirilerek Türkçe karakter desteğinin yeniden elde edilmesi.
Daha önce, kullandığım bütün fontları elden geçirdiğim için bu konuda çok fazla sıkıntı yaşadığımı söyleyemem. Zira, Türkçe karakterleri font tablosunda hem ASCII hem de Unicode dizilime göre yerleştirdiğimden, sahip olduğum fontlar eski-yeni tüm yazılımlarda sorun çıkartmadan kullanılabiliyor. Diğer bir avantajı, sistemde aynı fontun hem ASCII hem de Unicode versiyonlarını ayrı ayrı aktif halde tutmak gibi bir zorunluluğun olmaması. Geriye dönük desteğe mahkum olmakla birlikte Leopard’a terfi etmek isteyen kullanıcıların edinmeleri gereken en önemli ve öncelikli avantaj da sanırım bu olmalı.

Hybrid tipi fontlara rağmen, AdobePDF yazıcısı üzerinden PDF dokümanı oluşturma sırasında Türkçe karakter problemi ile yeniden yüzleşiyoruz. Fontları Convert etmek, print ve PDF sorunlarını bertaraf edecek olsa da, Convert etmeden bu sorunu aşmak için açık bir kapı mevcut. AdobePDF yazıcısı üzerinden doğrudan PDF oluşturmayı bir kenara bırakıp, .ps dosya (PostScript File) – Distiller yöntemine geri dönüyoruz.

Quark XPress 6.5: Klavye betikleri ve font bağlamında FreeHand MX ile aynı tepkileri veren QuarkXPress 6.5 kullanıcıları için, izlenmesi gereken yollar da aynı. Ancak QuarkXPress’teki avantaj, PDF oluşturma sürecinde ortaya çıkıyor. Bildiğiniz gibi FH MX’in kullandığı kendi PDF motoru (Export > PDF) baskı kriterlerine uygun değil. Bu yüzden, AdobePDF yazıcısı veya .ps dosya üzerinden baskı amaçlı PDF oluşturma yöntemlerine başvuruluyor. QuarkXPress’in kendi PDF motoru ise baskı kriterlerini karşılayabilecek kapasitede. İyi haber, Leopard üzerinde de Türkçe karakterlerin muhafaza edilebildiği PDF’ler oluşturabilmesi.
QuarkXPress 6.5 – Turkish-Carbon betik ilişkisinde, Tiger’da ortaya çıkan Unicode betiğe geçiş sonrasındaki donma sorunu ise, Input Menu”deki yeni kurgu ile birlikte Leopard’da (10.5.5) yaşanmıyor. Zira, yeni kurguda betiklerarası otomatik geçişi iptal edildiğinden, Quark v.6.5″ta desteklenmeyen bu özellik başımıza bela açmıyor.

Bir başka Türkçe karakter problemi de, yazılımın Find&Change özelliğini kullanırken karşımıza çıkıyor. Bul – Değiştir kutucuklarına yazdığınız Türkçe karakterler hatalı görüntülense de, komutun yerine getirilişinde Türkçe karakter problemi yok.

Aynı şekilde, Save Page As EPS komutu ile çıkan pencerede, Save as kutucuğuna yazdığınız dosya ismi, aşağıdaki Page kutucuğuna da yazılıyor ve oldukça sinir bozucu. Bunu aşmak için, isimlendirme yapmadan önce pencerenin altındaki sekmelerden örneğin Profiles’e geçebilirsiniz. çünkü bu sekmede, dosya ismi ile etkileşime girebilecek herhangi bir kutucuk yok.

Gördüğünüz gibi, Leopard ve geriye dönük destek konusunda aşılamayacak boyutta bir problem yok. Yaklaşık 1 aydır Leopard ile çalıştığım süre içerisinde iş üretim sürecinde kullandığım FileMaker Pro 8.5 ve Timbuktu 8.5 sürümleri ile de bir sıkıntım olmadı. Zira bu yazılımlar da uzun süredir Tiger üzerinde kullandığım ve Leopard için optimize edilmeyen dijital iş araçlarım.
Creative Sutie 3 paketi ve Unicode ilişkisinin sunduğu avantajların Leopard üzerinde tam teşekküllü olarak desteklendiğini de sanırım zaten biliyorsunuz.

Kısaca, Leopard konforu
Kendimizi kara bulutların içerisinden çıkarıp biraz da Leopard”ın sunduğu konfora değinelim. İlk bakışta, Tiger”dan pek de farklı değilmiş izlenimi uyandırsa da, özellikle Spaces, QuickLooks ve Sharing özelliklerini profesyonel iş sürecine dahil ettiğinizde Leopard”ın gücünü iliklerinize kadar hissediyorsunuz. Doğrusunu söylemek gerekirse, evde kullandığım düşük konfigürasyonlu (1.8 GHz PowerPC G5 / 768MB RAM) iMac üzerinde bu özelliklerin keyfini sürme vesilesi bulamamıştım. Bağlanacak bir sunucu, içeriğin görüntüleneceği baskı amaçlı dokümanlar, ekranda açık onlarca pencere vs.
Bu konfor içerisinde sırıtan tek şey, eski yazılımların Leopard üzerinde kullanıcıya yaşattığı sıkıntılı anlar dersek abartmış olmayız. Yeri gelmişken ve yazımızın son sütununu da değerlendirmek adına bir noktaya daha parmak basalım.

Unicode ve ASCII tabanlı yazılımlara birarada çalışırken, çalıştığınız uygulamaya bağlı olarak klavye betiğini de sürekli değiştirmek gerektiğinden bahsetmiştim. Leopard > Input Menu”ye göz attığınızda, Tiger”dan farklı olarak betik sabitleme ve yazılım desteğine göre otomatik betik geçişi gibi seçeneklerin kaldırıldığını göreceksiniz. Yani, ‘Input source options’ seçeneklerine Leopard’da yer verilmiyor. Bunun anlamı, aktif olan betiğin tüm yazılımlarda geçerli olacağı ve gerektiğinde betik değişikliğinin kullanıcı tarafından yapılacağıdır. Bu sıkıcı işlemi mouse kullanmadan pratik bir şekilde yapmak için de, Input menudeki klavye kestirmelerini kullanabilirsiniz.

Yazıyı noktalarken, Leopard 10.5.6 güncellemesinin yolda olduğunu ve sistemin artık profesyonel grafik tasarım kullanıcıları arasında da kullanılabilir kıvama geldiğini belirtelim. Tek yapmanız gereken, sadece adım atmak. Gerisi çorap söküğü gibi gelecektir.