NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu, 40 yıl önce parlayan bir yıldızın çevresindeki sürprizleri ortaya çıkardı. Bilim insanları, HM Sge yıldız sistemini yakından inceleyerek önemli bulgulara ulaştı.
1975 yılında, HM Sge yıldız sistemi ansızın 250 kat daha parlak hale gelmişti. Bu “nova” patlaması olarak adlandırılan olay, astronomların tüm ilgisini çekmişti. Ancak, sistem genellikle birkaç ay veya yıl içinde sönen novalardan farklı olarak, parlaklığını uzun yıllar korumayı sürdürmüştü.
Yıldız Sistemindeki Değişimler
Araştırmacılar, Hubble ve SOFIA gözlemlerinden elde edilen verilerle, HM Sge sistemindeki pek çok değişikliği tespit etti. Buna göre, 1975’teki parlak patlama sonrası yıldız sisteminin parlaklığı uzun yıllar boyunca korundu, ancak son yıllarda biraz kararmaya başladı. Ayrıca, beyaz cüce yıldızın yüzey sıcaklığının 1989’dan bu yana 450.000°F’nin üzerine çıktığı da gözlemlendi.
Hubble’ın UV spektroskopisi, beyaz cücenin yüzey sıcaklığındaki bu artışı net bir şekilde ortaya koydu. Daha önceki verilerle karşılaştırıldığında, yeni ölçümler, sistemin ısındığını ancak paradoksal olarak biraz karardığını gösteriyor.
SOFIA verileri de sistemdeki gaz ve tozun davranışını aydınlatıyor. Kırmızı dev yıldızdan beyaz cüceye akan maddenin, saniyede 18 mil hızla hareket ettiği tespit edildi. Beyaz cüce etrafındaki yanan sıcak diskin bu hızda döndüğü tahmin ediliyor.
Sembolik Yıldızlar ve Nova Patlamaları
HM Sge, galakside ender rastlanan sembolik yıldız türlerinden biri. Bu tür sistemlerde, beyaz cüce ve kırmızı dev yıldız bileşenleri arasındaki etkileşim sonucunda parlak nova patlamaları yaşanabiliyor. Sistemdeki hidrojen yoğunluğu belirli bir eşiği aştığında, beyaz cüce üzerinde ani termonükleer patlamalar meydana gelebiliyor.
Hubble’ın yeni verileri, HM Sge’nin son 40 yıldaki değişimlerini aydınlatarak bilim dünyasına önemli ipuçları sunuyor. Sembolik yıldızlar ve nova patlamaları, astronomi için önemli olup, HM Sge sistemi son dönemdeki gelişmeleriyle bilim insanlarını heyecanlandırmaya devam ediyor.
Ravi Sankrit, Space Telescope Bilim Enstitüsü’nden, “İlk kez yeni verileri gördüğümde, ‘Vay be, Hubble UV spektroskopisi ne yapabiliyor!’ dedim. Gerçekten çok etkileyici” ifadelerini kullandı.
Steven Goldman, yine aynı enstitüden, “Sembolik yıldızlar gibi HM Sge, galakside nadir görülen türlerden biri. Böyle bir nova benzeri patlamanın gözlenmesi de çok daha nadir. Bu benzersiz olay, on yıllar boyunca astrofizikçiler için değerli bir hazine” diye konuştu.
Hubble Uzay Teleskobu, 30 yılı aşkın süredir hizmet veriyor ve evrenin temel yapısını şekillendiren keşiflere imza atmaya devam ediyor.