Geçen sayıda FL Studio”da kullanılan ve Image Line tarafından oluşturulan VST”lere giriş yapmış; VST”lerin, Enstrüman ve Efekt VST”leri olarak ikiye bölündüğünü söylemiştik.
Ses, kaynağından çıkıp kulağımıza gelene kadar dış faktörlerin dirençleri veya etkileri altında kalır. Bunlar hava akımı, sert ya da yumuşak yüzeyler, engeller veya başka bir sesin yarattığı etki veya dirençlerdir. Bu engel veya dirençler doğada süzgeç görevi de görüyor olabilirler, ancak sesi aşırı deforme edip olduğundan daha rahatsız edici hale getirebilirken bazen de sesin asıl halinden daha güzel duyulmasını sağlayabilirler. (Editörün notu: Makalenin bundan sonraki bölümlerinde “Efekt” ve “Etki” kelimeleri, birbirleri yerine ve anlatıma göre tamlama olarak da kullanılabilecektir.)
Müzik yapımında da kullanılan dijital etkiler de bu deformasyon veya transformasyon amacıyla kullanılırlar. Sesi, ortam için daha uygun hale getirmek veya olağan bir sesi daha farklı şekle getirmek onların görevidir. Parçanız için oluşturduğunuz kompozisyonu bozmamak veya yeni bir düzen getirmek için kullanılabileceğiniz bu efektlerin sayısı yine teknolojinin gelişmesine bağlı olarak binleri bulacaktır.
Her ne kadar çeşitleri çok olsa da efektler genelde “Delay, Reverb, Flanger, Gate…” gibi birkaç etki üzerine geliştirilirler. Bunlar ses üzerine etki eden efektlerdir. Aynı zamanda parçanın tümüne sadece düzen getirmek amacıyla eklenen VST Efektler de vardır. Bahsini ettiğimiz bu VST”lerin bizi ilgilendirenleri ise elbette Image Line tarafından geliştirilen ve FL Studio kurulum paketiyle birlikte gelen VST Efektlerdir.
VST Efektleri çalışmalarımıza dahil etmek için FL Studio”nun mikserini kullanacağız. Ancak öncelikle üzerinde değişiklik yapmak istediğimiz sesin kaynağı olacak bir Enstrüman VST kullanmamız gerekecektir. FL Studio programını çalıştırıp boş bir çalışma dosyası açalım. Dosyamıza, üzerinde çalışmak için FL Keys isimli VST”yi ekleyelim. (Nasıl ekleyeceğimizi geçen sayıda görmüştük.)
FL Keys bir sanal piyano enstrümanıdır. çıkardığı piyano sesini klavye tuşlarını kullanarak duyabilirsiniz. Bu VST sesi üzerindeki çalışmalarımıza başlamak için öncelikle mikserde bir kanala atamamız gerekir. Bunu yapmak için Channel Window penceresinde görünen ve (varsayılan haliyle) “Keys” yazan butonun üzerine tıklayın. VST ile birlikte Channel Settings isimli ayar penceresi de açılacaktır. Bu ufak pencerenin sol üst köşesinde bulunan ve aşağıya bakan ok işaretiyle simgelendirilmiş tuşa basıp “Assign Free Mixer Track” seçeneğini kullanarak veya “CTRL + L” tuş kombinasyonunu kullanarak da söz konusu enstrümanı boş olan ilk mikser kanalına atamış olursunuz. (Bu kanal, ilk kez işlem yapıyorsanız genelde 2. mikser kanalıdır zira 1. mikser kanalına, boş enstrüman sekmesi olarak, Channel Window”da açılan “Sampler” isimli sekme atanmıştır.)
Enstrümanı, (veya eklediğiniz ses dosyasını) mikser kanallarının istediğiniz bir tanesine atamak için, yine Channel Settings penceresinin sağ üst köşesinde bulunan ve altında “Fx” yazan; artan – azalan mantığıyla düzenlenmiş ufak sekmeyi kullanabilirsiniz. Bu sekmenin üzerine Mouse ile sol tıklayıp, parmağınızı Mouse düğmesinden kaldırmadan Mouse”u ileri hareket ettirirseniz, FL Studio mikserinin istediğiniz 99 kanalından bir tanesine atama yapabilirsiniz. örnek olarak FL Keys enstrümanını 2. mikser kanalına atayalım ve mikserimizi F9 tuşuyla açalım. Bundan sonra FL Keys VST her kullanıldığında sesin, söz konusu 2. mikser kanalından çıktığını grafik olarak görebilirsiniz. Az önce bahsettiğimiz doğal etkilerin dijital versiyonu olan ve Image Line tarafından geliştirilmiş efektler, ses üzerinde bu kanal aracılığıyla nüfuz edecektir. (Atama yapılmamış her enstrüman veya ses dosyası “Master” kanalı üzerinden işlem görür ve “Master” yani ana kanala ekleyeceğiniz efektler, çalışma dosyanızdaki her sese etki eder.) Atanan enstrümana etki edecek efekti eklemek için mikserin sağ tarafında bulunan ve alt alta dizilmiş 8 adet yuvadan (slot) biri veya hepsi kullanılabilir.
(Bu sıranın önemi ise eklenen ilk efektin ses üzerinde ilk işlemi yapacağı; eklenen ikinci efektin, ilki tarafından örneklenen ses üzerinden işlem yapacağıdır. örnek olarak 1. yuvaya Delay (Sesi tekrarlama) efekti, 2. yuvaya Reverb (Sese (derinlik) yankı katma) efekti eklerseniz; ses, tekrarlanmanın yankı kazandırılmış hali olarak ortaya çıkar.)Etki yuvalarının her birinin sol tarafında bulunan ve aşağıya bakan ok işareti ile simgelendirilmiş düğmeye tıklayın. Ekrana gelecek menüden “Select” yazan yerin üzerine Mouse ile gelirseniz, FL Studio”da kullanılmaya hazır tüm efektleri liste halinde görüntüleyebilirsiniz.
Henüz, Image Line tarafından geliştirilen VST Efektlerin incelemesine girmemiş olsak da örnek teşkil etmesi açısından; açılan listeden “Fruity Delay 2” isimli efekti kanalınıza ekleyin. Kanala atadığımız FL Keys enstrümanından bundan sonra çıkacak sesler Delay etkisine bağlı olarak tekrarlı çıkacaktır.
İkinci kanala eklediğimiz Delay etkisinin ayarlarını kendi arayüz penceresinden değiştirebiliriz veya hazır ayarlarından bir tanesini kullanabiliriz. Ayrıca yaptığımız ayarlamaları biz de, “Preset” yani hazır ayar olarak kaydedebilir, dilediğimiz zaman bu ayarı “Fruity Delay 2” isimli efekte kullanabiliriz. Bunun için; Frutiy Delay 2 penceresinin sol üst köşesindeki aşağıya dönük ok işaretine tıklayıp, ayarlarımızı kaydetmek için “Save Preset As;” kaydettiğimiz ayarları geri çağırmak içinse “Browse Presets” veya pencerenin sağ üstünde bulunan sağa ve sola bakan ok işaretleriyle simgelendirilmiş (Next – Previous Preset) yere sağ tıklayarak önceden kaydedilmiş hazır ayarların içinden, kendi yaptığımız ayarları seçebiliriz.
Aynı zamanda, 2. kanala eklediğimiz herhangi bir etkinin ayarlarını yapmış, ancak kaydetmeden aynı etkinin, aynı ayarlarla birlikte 3. kanala da eklenmesini istiyorsak, o zaman yine söz konusu etkinin sol üstündeki ok işaretine (veya yuvaların yanındaki ok işaretiyle simgelendirilmiş menüden) tıklayarak açılacak menüden “Save Preset As” seçeneğine basılı tutup sürükleyip mikserin 3. kanalına bırakmamız yeterli olacaktır. (Veya söz konusu enstrüman ya da ses dosyası aynı mikser kanalına gönderebilirsiniz. FL Studio”nun herhangi bir kanalına, birden fazla enstrüman veya ses atanabilir.)
Son bahsettiğim ayarlamalar FL Studio üzerinden kullanılan tüm VST Efektler için geçerlidir. Image Line tarafından geliştirilmeyen efektler de “Fruity Wrapper” tarafından açılır ve aynı menü ayrıca aynı seçenekler (hatta fazlası) bu efektler için de geçerlidir.
Buraya kadar VST Efektlerin, çalışmalarımıza FL Studio üzerinden nasıl ekleneceğini ve ayarlamalarını incelemiş olduk. Gelecek makalemizde konuya devam edip Image Line tarafından geliştirilen VST Efektlerin belli başlı birkaç tanesine değineceğiz.
