De da yazımı nasıl olmalıdır? Kelimelere getirilen -de ve -da ekleri bitişik mi yoksa ayrı mı yazılmalıdır? De da ayrımı nasıl yapılır? Şüphesiz ki en çok karıştırılan dil bilgisi konularından biri olan -de, -da ayrımının nasıl yapılacağını ayrıntılı bir şekilde ele alıyoruz.
Yazının devamında detaylıca hazırlanan rehberin yanı sıra -de ve -da eklerinin hangi şartlar altında birleşik, hangi şartlar altında ayrı yazılacağını daha iyi öğrenmenize yardımcı olacak sorulara da yer verdik. Bu basit kuralı öğrendikten sonra aşağıda yer alan sorularla öğrendiklerinizi pekiştirmenizi tavsiye ederiz.
En Kolay Şekilde De Da Yazımı
-de ve -da eklerinin bitişik mi yoksa ayrı mı yazılacağına karar veremediğiniz anlarda eki kaldırmayı deneyin. Eki kaldırdıktan sonra cümlede bir anlam bozukluğu oluşursa o ek sözcüğe bitişik olarak yazılmalıdır.
Bir örnek ile hareket etmek gerekirse “Ali” ismine -de ekini getirelim. Bunu yapmak içinse bir soru cümlesi kullanalım. Buradaki merakımız ise Ali’nin Savaş ile gelip gelmeyeceği olsun. O halde bizim soru cümlemizin şu şekilde olması gerekiyor: Ali de seninle gelecek mi?
Örnekte de görüldüğü üzere Savaş’a Ali’nin de kendisi ile gelip gelmeyeceği soruluyor. Bunu anlatmak için de bağlaç kullanılıyor. Aynı cümleyi bir de “de” olmadan oluşturursak ne olur? Hiçbir sorun olmaz çünkü “de” burada bir bağlaçtır, cümleye olan katkısı anlamı güçlendirmekten başka bir şey değildir.
Başka bir örnek de portakal üzerinden verelim. Örnek cümlemiz şu olsun: “Portakal, ağaçta yetişir.”
Burada “-ta” yani “-da” eki bir önceki örnekteki gibi bağlaç görevini üstlenmemiştir, bu nedenle de bitişik yazılmıştır. Peki, ağaç kelimesine bitişik olarak yazılan eki kaldırdığımızda cümle nasıl bir hale gelir?
Elbette ki anlam birden bozulur. Portakalın ağaçta yetiştiğini bildiren bir cümleden çok portakal ve ağacın yetiştiğini bildiren bir cümle ile karşı karşıya oluruz.
De Da Yazımı Test
Şimdi de yukarıda öğrendiklerimizi aşağıdaki soruları yanıtlayarak pekiştirelim.
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -de/da yanlış yazılmıştır?
- A. Ayşe de Ece de aynı gün doğmuş.
- B. Anahtar onda mı, sen de mi?
- C. O da hatasını anlayınca üzüldü.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -de/da doğru kullanılmıştır?
- A. Oda da çıt çıkmıyordu!
- B. Suda içmek gerekiyor.
- C. Meyvenin faydaları da görmezden gelinecek kadar az değil.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -de/da kullanılmalıydı?
- A. Okul toplandık.
- B. Kitaplık, sende de olduğu gibi beni bir bin yıl öncesine götürdü.
- C. Sen sonradan gelirsin.
De da yazımı ile ilgili testin cevap anahtarı ise şu şekildedir:
- 1. B
- 2. C
- 3. A
Bazı kelimeleri yazarken ikilemde kalıyorsanız en çok yanlış yazılan kelimeleri ve doğrularını derlediğimiz yazıya göz atabilirsiniz.