Alibaba şirketinin kurucusu Jack Ma, internet dünyasının en çok tanınan, en başarılı isimlerinden. 2000’li yıllardan itibaren adından aralıksız şekilde söz ettiren ünlü milyarder, teknoloji girişimciliği anlamında sadece son 10 ya da 15 yılda değil, tarihteki en başarılı isimler arasında. Peki nerede doğdu, nasıl yükseldi, Alibaba’yı nasıl kurdu, ne gibi dönüm noktalarından geçti ve şimdi ne yapıyor? İşte tüm bu soruların yanıtları…
Turist Rehberliği Yapıyordu
Jack Ma, 1964 yılında Çin’in Hangzhou şehrinde Ma Yun ismiyle dünyaya geldi. Genç yaşta İngilizce’ye ilgi duymaya başladı ve gençliğinde Hangzhou’ya gelen yabancı turistlere rehberlik yaptı.
Bir Forbes raporuna göre Ma, her sabah saat 5’te yaşadığı yere yakın bir uluslararası otele 40 dakika bisiklet sürer. Ma orada turistleri beklerdi. Turistlere ise onlara şehri gezi rehberi olarak gezdireceği ve karşılığında ona İngilizce öğretecekleri bir anlaşma öneriyordu. Daha sonra Ma, Hangzhou Öğretmen Enstitüsü’ne girdi. 1988’de İngilizce lisans derecesi ile mezun oldu.
Başka bir Bloomberg haberine göre Jack Ma, 30 iş başvurusu yaptı. Ancak her seferinde Ma’yı reddettiler. Daha sonra yerel bir üniversitede İngilizce öğretmenliğine başladı ve ayda 15 dolar kazandı.
Ma, internete ve internetin potansiyeline ilk kez 1995 yılında bir ABD gezisi sırasında tanık oldu. Çin’e döndükten sonra, ülkesini dünyanın internet trafiğine sokacak bir şey inşa etmeyi düşündü.
Önce başarılı olamayan sarı sayfalar sitesi China Pages’i kurdu. Ardından başkent Pekin’de bir devlet kurumu için web sitesi kurulmasına yardım etti.
Jack Ma, yirmi yılı aşkın bir süredir Çin hükümetiyle iyi ilişkiler içindeydi. Donald Trump 2016 yılında ABD başkanı seçildiğinde Ma, tanıştığı ilk yüksek profilli Çinli kişiydi.
Jack Ma ve Alibaba hikayesi
Ma, Haziran 1999’da eşi ve bir grup arkadaşıyla birlikte Alibaba Group’u kurdu. Başlangıçta platform, işletmelerin birbirine ürün satmasına izin veriyordu. İnternet dünyası için erken bir tarih olarak 2000 yılında Alibaba, Goldman Sachs ve SoftBank da dahil olmak üzere yatırımcılardan 25 milyon dolar topladı.
2014 yılında ise Alibaba Group, o zamanki dünyanın en büyük halka arzında yer aldı ve ABD’de New York Menkul Kıymetler Borsası’na girmeyi başardı.
Alibaba, Çin’deki e-ticaret endüstrisine hâkim olduktan sonra; bulut bilişim, video yayınları, film prodüksiyonu, sağlık, spor, perakende ve haber medyası gibi diğer alanlara da girdi.
“Sezgiler, kitaplarda yazan bilgilerden daha önemlidir”
Jack Ma örneği, bizlere girişimci sezginin ve her şeyden önce, yeni fikirlere açık olma ve bir iş modelini uyarlamaya her zaman hazır olma isteğinin, dünya çapında işletme derslerinde öğretilen türden kitap bilgilerinden çok daha önemli olduğunu gösteriyor.
Verdiği bir derste Ma şu sözleri söylüyor: “İşletme okumak gerekli değil. İşletme mezunlarının çoğu işe yaramazlar. İşletme eğitimini bırakmadıkça ve okulda öğrendiklerini unutmadıkça faydalı olmaları mümkün değil. Çünkü okullar bilgiyi öğretirken, bir işe başlamak bilgelik gerektirir. Bilgelik deneyim yoluyla elde edilir. Bilgi ise çok çalışarak elde edilebilir.”
Jack Ma’nın bu sözleri girişimcilik araştırmalarıyla doğrulanıyor. Girişimcilikte başarı, akademik eğitim ve kitap bilgisinin sonucu değil, sezgi ve içgüdüsel olarak kendini gösteren öğrenme süreçlerinin ürünüdür.
Ne var ki bunlar mantıksız görüşler değil; temelde birikmiş deneyim olarak özetlenebilirler. Bu birikmiş deneyim de azim ve deneme isteğinin kombinasyonunun sonucu olarak karşımıza çıkar.
“Teknoloji konusunda iyi değilim”
Ma, internet girişimcisi olarak olağanüstü bir başarı elde etse de bu başarı için yüksek bir teknolojik bilgi gerekli değildi. 2014 yılında yaptığı bir açıklamada Jack Ma durumu şu şekilde anlatıyor: “Teknolojide iyi değilim, lise öğretmeni olmak için eğitildim. Bu komik bir şey. Çin’deki, belki de dünyadaki en büyük e-ticaret şirketlerinden birini yönetiyorum ama bilgisayarlar hakkında hiçbir şey bilmiyorum. Bilgisayarlar hakkında bildiğim tek şey, nasıl e-posta gönderip alacağım ve internette nasıl dolanacağım.”
Önce bir web sitesi tasarımcısı olarak başlayan ve daha sonra işletmeler arası e-ticarete giren Jack Ma, işini yeni yönlerde geliştirmekten hiç vazgeçmedi. 2003 yılında Çin’in en büyük işletmeden tüketiciye alışveriş sitesi olan Taobao’yu kurdu.
Hem kendi şirketi içinde hem de yatırımcılar tarafından Taobao için planlarını açıkladığında şüpheyle karşıladılar. Ayrıca, Alibaba’nın işletmeler arası operasyonları da henüz kâr getirmiyordu.
Ek olarak risk sermayesi şirketlerinden yeni fonlar toplamak da giderek zorlaşıyordu. Akıllara en çok gelen soru daha işletmeler arası savaşı kazanmadan yeni alanlara yelken açmanın mantıklı olup olmadığıydı. Fakat Jack Ma yine haklı çıkmıştı. 2007’de Ma, kendi şirketinden çok daha büyük mali güce sahip olan en azılı rakibi eBay’i bile geçmeyi başardı. eBay, Taobao kullanan çok sayıda küçük perakendecinin zihniyeti de dahil olmak üzere Çin pazarını asla anlayamadığı için Çin’deki operasyonlarını bitirmek zorunda kaldı.
Peki sonra neler oldu?
Bir New York Times raporuna göre, kamuoyunun Ma ile ilgili hissiyatı soğudu ve ünlü milyarder, Çin’deki insanların nefret ettiği bir adam haline geldi. Rapora göre Ma, “kötü adam”, “kötü kapitalist” ve “kan emici hayalet” olarak anıldı.
İşler Alibaba için de kaotikleşiyordu… Çinli yetkililer, Alibaba Group hakkında bir tekelleşme karşıtı soruşturma başlattı. Aynı zamanda, hükümet yetkilileri Ma’nın Alibaba’dan ayırdığı kolu olan Ant Group’u da inceleme altına almış durumda.
Kasım ayında Çinli piyasa gözlemcileri, Ma’nın Çin’in mali düzenleyicilerini riski en aza indirmeye takıntılı olmakla suçlamasından; Çin bankalarını yalnızca teminat verenlere borç vererek “tehdit dükkânı” gibi davranmakla suçlamasından; haftalar sonra Ant’ın planlanmış; rekorlar kıracağı düşünülen halka arzını bozdu.
Jack Ma hakkında ilginç bilgiler
-Gerçek bir Forrest Gump hayranı. Ma kendini ne zaman stresli hissetse Forrest Gump filmini tekrar izliyor.
-Ailesi, yasadışı bir Çin eğlencesinin sanatçılarıydı. Jack Ma’nın ebeveynleri, 1966’dan 1976’ya kadar Mao’nun Kültür Devrimi sırasında yasaklanan bir Çin müzikal hikâye anlatımı geleneği olan “Pingtan” sanatçılığı yapıyordu.
-KFC’ye başvurdu ve reddettiler. Öğretmenlik işini bıraktıktan sonra başka fırsatlar aramaya başlamıştı. Ünlü fast food zinciri KFC onu reddettiğinde, küçük çaplı bir tercümanlık şirketi kurdu.
-31 yaşına kadar bilgisayar görmemişti. Gördüğü ilk bilgisayar ile ABD-Seattle gezisinde karşılaştı. Aynı zamanda internetle de ilk karşılaşması olan bu gezi, Ma’nın hayatını değiştirdi.
-Alibaba’yı bir grup İngilizce öğrencisi ile birlikte kurdu. 1999 yılında şirketin kurulmasına yardım eden arkadaşları, aynı zamanda Ma’nın İngilizce dersi verdiği öğrencileriydi.
-Asıl düşüncesi, şirketini ilk 4 yılın ardından “işi bilenlere” devretmekti. Şirketi ilk kurduğunda utangaç ve çaylak olan olan Ma; şirkette bu kadar uzun süre tutunabileceğini düşünmüyordu.
-Amerika’ya ilk seyahatinde kaçırılmıştı. Bir arkadaşının borcunu almak için bir iş adamıyla görüşen Ma; görüştüğü kişinin parayı vermeyi reddetmesinin ardından zorla alıkonulup silahla tehdit edilmişti.
-“Feng Qinyang” rumuzunu kullandı. Agresif ve tahmin edilemez karakteriyle tanınan efsanevi bir kılıç ustası olan Feng Qinyang ismi, Ma’nın mesleki kişiliğine uysa da, günlük kişiliğine uyduğu pek söylenemez.
-Tai Chi yapıyor. Uzun yıllardır bir savaş sanatı olan Tai Chi ile ilgilenen Ma, çalışanlarına da öğretmesi için şirketine belirli aralıklarla Tai Chi hocalarını davet ediyor.