Kullanıcıların bir ürün, servis veya sistem ile olan etkileşiminin tamamını kapsayan sürece UX yani Kullanıcı Deneyimi denmektedir. Projenin başarılı olması için kullanıcıda bıraktığı etki olarak ifade edilmektedir.
Dünyada uzun bir süredir bilinen bir kavram olan UX ülkemizde de bir süredir adından söz ettirmeyi başardı. Dünyada dijitalleşme trendi ile hızla artan UX kavramı ülkemizde de birçok firmanın gündemine oturdu. Türkiye’de önde gelen teknoloji firmaları, e-ticaret siteleri ve bankalar tüm uygulamalarını kullanıcı deneyimi çalışmaları ve araştırmaları yaparak UX açısından en iyi noktaya çıkarmaya başardı.
Kullanıcı deneyimi hayatın her alanında kendini gösterirken ülkemizde ilk akla gelen alan ise yazılım uygulamalarıdır. Bir kullanıcı olarak bizim günlük hayatımızda kullandığımız her üründe bir deneyimimiz vardır ve bu deneyim hakkında yaptığımız her geri bildirim çok önemlidir. Bunun nedeni ise kullandığımız uygulamalarda, ürün ve hizmet tercihlerimizde zorlandığımız şeyleri seçmeyiz. Bu geri bildirimi almayıp zorlanılan şeyleri iyileştirmeyen ve iyi bir kullanıcı deneyimi sunmayan ürün ya da uygulamalar ne yazık ki yok olmaya mahkumdurlar.
Kullanıcı deneyimine hayatın içinden örnek vermek gerekirse belediyeler ve akıllı şehir uygulamaları yapı taşı olan insanların ihtiyaç ve önceliklerine önem vermelidirler. Bu sayede belediyelerin karlılık oranı olan vatandaş memnuniyetini sürekli yukarı ivmelenen bir tabloya dönüşecektir.
Yazılım uygulamaları kapsamında kullanıcı deneyimine öne çıkarmak için dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Kullanıcı ile iletişimi sağlıklı bir şekilde kurabilen, kullanıcıların ihtiyaçlarını doğru belirleyip analiz yapan ve kullanıcılara konfor sunan uygulamalar geliştirmek için kullanılması gereken enstrümanlar bulunmaktadır. Bunlar;
- Kullanıcı testleri
- İçerik stratejisi
- Kullanılabilirlik
- Bilgi mimarisi
- Görsel tasarım
- Etkileşim tasarımı
- Endüstriyel tasarım
- Kullanıcı araştırması
- Sosyoloji
- Psikoloji
- Antropoloji
Tüm bu enstrümanların dahil edildiği bir uygulama sürdürülebilir, kullanıcı ile iyi bir etkileşime girebilen aynı zamanda kullanılan yazılımın geliştirme süreçleri kolay ve hızlı olacaktır. Eğer bu enstrümanlar dahil değilse 2012 yılında Johnny Holland tarafından yayınlanan “Kullanıcı Deneyimi: Yeni Marka Liderleri adlı makalede belirtildiği şu durum ortaya çıkar; 65 yaşındaki annem “zayıf kullanıcı deneyimi” kelimelerini kullanarak küçümseyen bakışları ile “X marka mı, bir daha asla” dedi. Biz uygulamalarımızda bu gibi sözleri duymamak için doğru enstrümanları doğru yerde kullanan “bunu yapamıyorsa kullanmasın” demeyen ve kullanıcıyı dinleyen vizyon ile projeleri geliştirmeliyiz.
Kullanıcı deneyimi konusunda uzman bir başka isim olan Dan Willls, kullanıcı deneyiminin vazgeçilmez elementleri tanımlamıştır. Bunlar; kullanılabilirlik, içerik stratejisi, bilgi mimarisi, kullanıcı araştırması, etkileşim tasarımı ve görsel tasarım.
Özünde tasarım başlı başına problem çözme işidir. Bu problemin çözümünde onu nasıl tanımladığımız önemlidir. Problemlerin birçoğu çözüm için ben buradayım diyerek kendini belli ederken, problemlerin belli olmadığı, yok sayıldığı ve sıradan bir şekilde geçiştirildiği durumlar da vardır. Ve bu durumlar çoğunluklar beraberinde fırsatlar da oluşturur.
Problemleri görmenin ve tanımlamanın da farklı yolları vardır. Personalar, brief gibi büyük çerçeveden görmek ve görünmeyen problemleri keşfetmek için ideal yol ise tüm yolculuğu haritalandırmaktan geçer.
Müşterilerin bir servisi ya da ürün kullanırken geçtiği aşamaları adım adım anlatmak, toplanan hikayeleri eldeki veriler ile birleştirerek anlamlı bir şekilde planlı yolculuk oluşturmak için “müşteri yolculuğu haritaları” kullanılır.
Hiç kimse sadece yolda yürüdüğü için sorumsuzluktan dolayı yaşanan bir talihsiz kazanın aktörü olmak istemez. Tüm ürünler için de haritadaki yani yolculuktaki boşluklar ölümcüle yakın bir tehlike olmasa da; müşteriler kendilerine sunulan ürünü kullanırken sorunsuz bir kullanım beklentisi içerisindedirler.
Bir projeyi gerçekten başarmak istiyorsanız yola çıkarken izlemeniz gereken adımlar bulunmaktadır. Bu adımlardan ne kadarını yapabildiğiniz başarının oranını ayı oranda gösterecektir. Bu adımlar ile ilerlediğinizde, eski mantalitenize göre çok daha başarılı olduğunuzu fark edeceksiniz.
- Yola çıkmadan stratejinizi iyi belirlemek
- Doğru personaları tespit etme
- Kullanıcının bunu hangi nedenle kullansın sorusuna cevap aramak
- Kullanıcılar ile görüşmeler yapmak
- Bıkmadan çok sayıda senaryo üreterek; kullanıcı ihtiyacını karşılayan en iyi senaryoyu bulmak
- Analiz yapmak için disiplinli ekipler ile görüşmek
- Çıkabilecek uyuşmazlıkları gidermek için backend ekibi ile görüşmek
- Wireframe taslakların hazırlanması
- Kullanıcı testlerinin yapılması için taslaklar üzerinden prototip hazırlanması
- Mock-Up tasarımların hazırlanması
- Backend ekibi ile çalışmaların birleştirilmesi sonucu projenin canlıya çıkarılması
Tüm bu yolu takip ettiğiniz zaman, projenizin tasarım aşamalarında hem backend hem de frontend ekiplerinin eskisine göre yaptıkları işten daha fazla haz aldıkları ve çok hızlı çalıştıklarını göreceksiniz. Kullanıcı deneyimi tasarımcıları yani UXD’ler kendilerini mutlu hissettikleri zaman hem kullanıcıları mutlu ederler hem de çalışma arkadaşlarının işlerini kolaylaştırırlar.
Siz de iyi bir kullanıcı deneyimi tasarımcısı olmak istiyorsanız bıkmadan usanmadan araştırma yapmanız, bol bol kitap ve makale okumanız, yeni kullanıcı deneyimiz analizlerini takip etmelisiniz. Araştırdıkça hem vizyonunuzu geliştirip henüz açığa çıkmamış ihtiyaçları görüp bunlara çözüm sunacaksınız hem de yaptığınız işten daha fazla haz alacaksınız.